Vrijgestelde beleggingsinstelling: einde in zicht voor bestaande en nieuwe familie-VBI?

Collectief beleggen met vrijstelling

De FBI en de VBI zijn beleggingsinstellingen met een gunstige fiscale regeling. Onder voorwaarden hoeven deze beleggingsinstellingen namelijk geen vennootschapsbelasting (Vpb) te betalen over hun rendement. De VBI is in 2007 geïntroduceerd om het Nederlandse vestigingsklimaat voor beleggingsinstellingen te verbeteren ten opzichte van dat van Luxemburg en Ierland. In het genoemde evaluatierapport constateert de SEO dat die doelstelling niet bereikt is. Er zijn weliswaar ongeveer 1.350 VBI’s, maar daarvan zijn er slechts 30 die aan een breed publiek of institutionele beleggers, zoals pensioenfondsen, worden aangeboden. De overige 1.320 zijn opgericht door vermogende personen of families, en zijn daarmee zogenoemde familie-VBI’s. En daar is deze regeling volgens het SEO-rapport eigenlijk niet voor bedoeld. 

Belastingvrijstelling familie-VBI vervalt

Daarom is het kabinet nu van plan om de belastingvrijstelling voor familie-VBI’s te laten vervallen. Ook voor al bestaande familie-VBI’s vervalt de vrijstelling. Die worden dan gewoon belastingplichtig voor de Vpb. Voor deze groep komt er geen overgangsregeling en dat is wrang. Bij de introductie van de VBI in 2007 heeft de wetgever namelijk bewust geaccepteerd dat deze mogelijkheid openstond voor de vorming van familie-VBI’s. 

Aan de hand van het onderstaande voorbeeld is te zien wat het effect is van de VBI-status voor een deelnemer in een familie-VBI. Er is gerekend met de belastingtarieven voor 2023.

De VBI-regeling blijft wel bestaan voor beleggingsinstellingen die een vergunning hebben en onder toezicht staan van de Autoriteit Financiële Markten en De Nederlandsche Bank. 

Gevolgen voor open fonds voor gemene rekening?

Daarnaast komt er ook een aanpassing voor de open fondsen voor gemene rekening (OFGR). Deze OFGR-en zijn in principe gewoon belastingplichtig voor de Vpb, tenzij ze gebruik maken van de FBI- of VBI-regeling. Het OFGR wordt door vermogende ondernemende families onder andere ook gebruikt in privacy-structuren en om vermogen uit box 3 over te brengen naar box 2 (het box-hoppen). Het kabinet wil dat box-hoppen ook aan banden leggen. Hoe die aanpassing er precies uit komt te zien en of er overgangsrecht voor bestaande situaties komt, is nog niet duidelijk.

Wat kunt u doen?

Heeft u een familie-VBI en heeft u dit jaar beleggingsverliezen geleden? Dan kunt u overwegen of u misschien niet beter dit jaar nog de VBI-status met terugwerkende kracht tot 1 januari 2022 moet laten vervallen. U creëert daarmee namelijk een compensabel verlies voor de Vpb, dat met winsten over de komende jaren gecompenseerd kan worden. Het wordt wel een lastige beslissing, want als de winst over 2023 groter is dan het verlies over 2022 dan had u beter de VBI-status kunnen behouden. Overleg dus met uw fiscalist of dit zinvol voor u is. 

In het eerste kwartaal 2023 wordt het concept wetsvoorstel ter consultatie aangeboden. Hier kunnen onder andere de bancaire, fiscale en notariële belangenorganisaties op reageren. Het definitieve wetsvoorstel volgt op Prinsjesdag 2023, de verwachte ingangsdatum is 1 januari 2024. 

Geschreven naar de stand van zaken op 13 december 2022.