Geld, emotie en psychologie
Behavioral finance is de boeiende wetenschap waarin psychologie en economie samenkomen in het onderzoek naar menselijke beslissingen bij financiële zaken. Het blijkt dat financiële beslissingen vaak allesbehalve rationeel worden genomen en dat er veel emotie aan te pas komt. We maken systematische denk- en beoordelingsfouten. Het is intrigerend waarom mensen – onbewust – financiële beslissingen nemen die tegen hun belang indruisen.
Beleggers, adviseurs en portefeuillebeheerders hebben er dan ook baat bij om zich meer bewust te zijn van hun besluitvorming om zo niet in psychologische valkuilen te trappen. Er zijn typische beleggerseigenaardigheden zoals overmoed, een selectief geheugen, kuddegedrag en verliesaversie.
4 Valkuilen
1. Overmoed is het vermogen van mensen om zich verstandiger of bekwamer in te schatten dan het geval is. Vaak wordt die overmoed gevoed door een aantal successen waarbij de belegger minder kritisch wordt. Moedig zijn is geen slechte eigenschap, maar het wordt schadelijk als een belegger denkt de wijsheid in pacht te hebben. Doorgaans is alle informatie in de markt verdisconteerd.
2. Overmoedig gedrag kan ook een selectief geheugen met zich meebrengen. Wij onthouden een pijnlijke gebeurtenis of ervaring uit het verleden niet graag. Helemaal niet als we zelf de veroorzaker zijn. Als we vinden dat we een goede belegger zijn, herinneren we ons niet graag die beleggingsmiskleun. Dat tast ons zelfbeeld aan. We zullen ons het verleden selectief herinneren, zodat het aansluit bij onze behoeften en ons zelfbeeld intact laat. Aan die verkeerde beleggingsbeslissing denken we niet meer.
3. Tegen de stroom in durven gaan is iets waar veel mensen moeite mee hebben. Toch kan het zich bij beleggen uitbetalen om niet met de kudde mee te gaan. Het is goed om de waan van de dag te laten varen en te kijken naar de fundamentele beleggingscasus van een bedrijf (waarom zou ik hierin moeten beleggen?), naar de mogelijke aanjagers van de aandelenkoers en nog belangrijker: of de koers al in beweging is.
4. Mensen neigen ertoe om de pijn van verlies sterker te voelen dan het genot van winst. Dit verlangen om financiële pijn te vermijden - verliesaversie - kan ertoe leiden, dat beleggers slecht presterende aandelen of beleggingsfondsen in hun portefeuille te lang aanhouden in de ijdele hoop op een ommekeer. Ze hadden beter de verliesgevende belegging tijdig kunnen verkopen en hun verlies kunnen nemen.
Boeiend leesvoer
Voor wie meer inzicht wil in ons onbewuste handelen en gedrag als het geld geld gaat heb ik drie boeken geselecteerd. In deze tijd van het jaar met bezinning en reflectie is het boeiend leesvoer voor meer inzicht in ons financiële brein:
Geld en gedrag door Dan Ariely en Jeff Kreisler
Slechte financiële beslissingen nemen is menselijk. We handelen vaak minder rationeel en logisch bij financiële zaken dan we denken. Dat maken Dan Ariely en Jeff Kreisler in hun boek Geld en gedrag. Hoe je de psychologie van geld in je voordeel kan gebruiken wel duidelijk. Het is financiële psychologie en gedragseconomie voor alledag. En de auteurs laten het niet alleen bij inzicht geven de ingewikkelde economische en psychologische krachten die onze geldkeuzes beïnvloeden. Ze geven ook handreikingen om een volgende keer beter geïnformeerde financiële beslissingen te nemen. Een boeiend boek over geld, ons gedrag en financiële psychologie.
Happy Money door Ken Honda
Happy Money. De Japanse kunst om je te verzoenen met je geld richt zich op het financiële EQ en gaat over je emoties bij geld. Het onderzoekt hoe je denkt over het geld dat je verdient, uitgeeft en spaart en de emotionele relatie die je hebt met geld. En hoe je anders over geld kunt leren denken als je angst, twijfel of onzekerheid bij geld ervaart. Het boek biedt inzicht in de rol van geld in onze maatschappij en in ons leven, wat je (emotionele) relatie met geld bepaalt en hoe je die relatie kunt herzien. Het is verfrissend om eens niet vanuit een technisch, economisch perspectief over geld te lezen, maar vanuit een mentale invalshoek.
Ons feilbare denken door Daniel Kahneman
Kahneman was de eerste psycholoog die de Nobelprijs voor economie won. Hij rekende af met het idee van de rationele, calculerende mens. Kahneman toont in Ons feilbare denken (Thinking Fast and Slow) aan, dat we veel irrationeler zijn dan we denken. Hij legt uit dat we twee denksystemen hebben: een snelle, intuïtieve manier en een langzame, weloverwogen manier. Zonder dat we het doorhebben gebruiken we vaak de verkeerde manier van denken. Kahneman introduceerde de feilbare menselijke psyche in de economie. In onzekere omstandigheden heeft de mens een gebrekkig beoordelingsvermogen.
