Chris Zegers
directeur Healthcare

Haagse stokpaardjes

column

25 november 2020

‘Winter. Je ziet weer de bomen door het bos, en dit licht is geen licht maar inzicht: er is niets nieuws zonder de zon.’ Dit zijn de eerste regels uit 'Zolang er sneeuw ligt' van Herman de Coninck. Een vraag is of we de bomen al door het bos kunnen zien en wanneer die zon dan eindelijk gaat schijnen.

Die winter lijkt nog ver weg in de week dat alle temperatuurrecords werden verbroken en we de warmste dag in november ooit hebben gemeten. Ondertussen vergadert het kabinet over al dan niet aanpassen van coronamaatregelen om zeker te stellen dat we iedereen de zorg kunnen blijven geven die nodig is. Die zorg en alle zorgmedewerkers hebben de afgelopen maanden in elk geval veel aandacht gekregen en gelukkig ook de terechte waardering.

Wat mij betreft zouden we vaker trots mogen zijn op ons zorgstelsel. Dat is – volgens onderzoek van de Zweedse denktank Health Consumer Powerhouse – het op één na beste van Europa. Het is dan ook opvallend dat de minister en onze zorgverzekeraars zoveel aandacht besteden aan noodzakelijke verbeteringen. Zijn ze misschien geïnspireerd door de coronapandemie en denken ze aan de woorden van Churchill: ‘Never waste a good crisis’? Een mooi moment om wat Haagse stokpaardjes van stal te halen.

Opvallend dat minster zoveel aandacht besteedt aan noodzakelijke verbetering van ons zorgstelsel

Onze minister Hugo de Jonge trapte in het voorjaar van 2019 af met zijn nieuwe adagium voor de zorg: minder marktwerking en meer samenwerking. Meer samenwerken als prachtig politiek statement, daar is niemand op tegen. Misschien ook goed om dan niet meteen de professionals te beschuldigen en voortdurend de indruk te wekken dat die slechts uit zijn op financieel gewin. Zo valt in het partijprogramma van de PvdA te lezen dat de vrijgevestigde specialisten, los van het ziekenhuis, miljoenen verdienen. Na op deze manier de hele beroepsgroep verdacht te hebben gemaakt, ziet men volop kansen voor meer samenwerking en een open debat…

Het is een uitdaging om te begrijpen wat onze minister nu precies bedoelt met zijn opmerking dat concurrentie in de zorg belangrijker is geworden dan samenwerking. Over welke marktwerking gaat het eigenlijk in een wereld waarin alles vast zit in plafonds, afgesproken prijzen en gebrek aan keuzemogelijkheden?

Hoezo is concurrentie in de zorg belangrijker geworden dan samenwerking?

Welke marktwerking?

Ik zie weinig mensen in mijn omgeving voor een operatie offertes opvragen bij de diverse aanbieders. Onze zorgverzekeraars hebben de boodschap, minder marktwerking, kennelijk wel begrepen. En ook de voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen, Ad Melkert, deed naast het voorstel van € 600 miljoen aan extra steun voor ziekenhuizen de suggestie om maar even niet met elkaar te concurreren. Geen idee waar die concurrentie dan exact uit bestaat, maar die vraag durft niemand te stellen. Misschien een idee om partij-collega Asscher even bij te praten over de inzet, motivatie en beloning van ook de vrij gevestigde specialisten in de diverse ziekenhuizen.

Het MSB moet transparanter, zo vindt de minister: alle dokters in loondienst om daarmee perverse prikkels uit te sluiten en liefst ook geen vrije artsenkeuze meer voor de patiënt. De crisis als aanleiding om zaken nog eens aan te scherpen. Dat idee komt jammer genoeg vooral vanuit gestold wantrouwen. Een mooi Nederlands spreekwoord zegt: zoals de waard is, vertrouwt hij zijn gasten. Misschien zeggen deze uitspraken dus allemaal toch niet zoveel over de waarde van de vrij gevestigde medisch specialist, onze onafhankelijke apotheker en de autonome huisarts. Misschien toch maar niet alle toekomst zien in grote politiek-gestuurde organisaties, uiteraard zonder winstoogmerk. We weten dat ook bij de Belastingdienst niet alles fantastisch werkt.

Gelukkig oefent het individu ook graag invloed uit op zijn (zorg)organisatie

Professionals aan het stuur

Gelukkig is er altijd weer het individu dat het verschil kan maken en dat ook graag invloed uitoefent op zijn (zorg)organisatie. Lees eens het standpunt van de FMS (agenda inbreng Tweede Kamerverkiezingen) over ‘de intrinsieke motivatie van de medisch specialist richtinggevend laten zijn in het zorgbeleid’. Of volg de openbare hoorzittingen zoals die deze maand plaatsvinden namens de Tijdelijke commissie Uitvoeringsorganisaties. Belangrijk inzicht van een aantal sprekers is vooral: ‘Laten we die professionals meer aan het stuur zetten. Bij hen zit de wijsheid en de echte kennis waarmee we ook het verschil kunnen maken.’

Wij zien dan ook volop kansen om ons blijvend te richten op zorgprofessionals die van hun beroep hun bedrijf hebben gemaakt. Onze gedachten daarover wisselen we graag eens uit met de minister en hopelijk brengt dat hem ook tot andere inzichten. Laat die zon maar gaan schijnen.

Chris Zegers is directeur Van Lanschot Healthcare, telefoon 06 50 64 78 99, e-mail c.zegers@vanlanschot.com.