Vrienden van de Hortus botanicus Leiden: ‘Deze groene schatkamer moeten we koesteren’
De Hortus hoort als botanische tuin bij de Universiteit van Leiden, in deze groene schatkamer kunnen nationale en internationale onderzoekers werken met de historische wetenschappelijke collectie en het plantenmateriaal in de tuin.
‘Onze maatschappij staat voor grote uitdagingen,’ zegt Mia Hopperus Buma, secretaris van de stichting Vrienden van de Hortus. ‘De bijdrage van het plantenrijk bij het oplossen van die uitdagingen is heel groot, dat kan niet worden overschat. Daarom is het zo belangrijk die verbinding te houden tussen de tuin, de bezoekers en de universiteit.’
Dankzij het stoepplantjes-project lopen in heel Nederland mensen met een stoepkrijtje door de stad
Aantrekkelijk voor bezoekers
De Hortus is onderdeel van en wordt gefinancierd door de universiteit. Maar die verstrekt geen speciale middelen om de bezoekers van de tuin te faciliteren. Daarvoor zijn de Vrienden van de Hortus in het leven geroepen.
Zij organiseren enkele activiteiten zelf, zoals de Vrienden- en adoptantendag, en dragen bij aan de financiering van rondleidingen door de tuin, een populaire plantenmarkt, tentoonstellingen en lezingen en bijzondere initiatieven, zoals het stoepplantjes-project.
‘Planten die we vroeger onkruid noemden, blijken belangwekkend botanisch materiaal te zijn,’ vertelt voorzitter John van Ruiten. ‘De natuur van de stad ligt eigenlijk aan je voeten. Tussen de stoeptegels groeien namelijk planten uit de hele wereld. Mensen zoeken en benoemen die planten, soms met behulp van de stoepplantjes-gids, en zetten er met stoepkrijt een kring omheen met de naam van de plant.’ Het gevolg: nogal wat mensen in Nederland lopen met een stoepkrijtje door hun stad en ontdekken wat daar allemaal groeit en bloeit.
'De Universiteit haakte aan bij dit project, het stoepplantjes-project is nu een citizen science-project,' voegt Hopperus Buma toe. ‘Als Vrienden van de Hortus financieren we gedeeltelijk een promovendus, die de stoepplantjes met behulp van burgers binnen een wetenschappelijk kader gaat onderzoeken.’
Exotische en inheemse planten beschermen
Botanische tuinen waren van oudsher gericht op het verzamelen en verzorgen van exotische planten, vertelt Van Ruiten. ‘De universiteit was een cadeau van Willem van Oranje, hij schonk haar in 1575 aan de burgers van Leiden die de Spanjaarden hadden weerstaan. De Hortus werd als onderdeel van die universiteit in 1590 opgericht, toen vooral gekoppeld aan het bijeenbrengen van planten voor medicinaal gebruik. In de Japanse tuin staan bomen die tweehonderd jaar geleden door de arts Franz Von Siebold op de handelspost Decima in Japan, naar Nederland zijn gebracht. Iedereen kent hortensia’s en hosta’s, die staan hier dankzij hem.
'De laatste jaren richt de tuin zich ook op inheemse planten. Die dreigen te verdwijnen in Nederland. Als botanische tuin kunnen wij een collectie opbouwen en beheren, en soms zelfs weer uitzetten in de natuur. Op die manier zijn we ook schatbewaarder van de biodiversiteit.’
‘Hoe houden we de stad groen? Die kennis komt ook uit onze botanische tuin’
De Hortus is een groene oase, in het centrum van Leiden. Er was in de jaren tachtig sprake van een verhuizing, maar gelukkig kon de tuin blijven waar hij nu nog steeds is. Zo’n stedelijke omgeving is de perfecte plek, legt Van Ruiten uit. ‘Tachtig procent van de wereldbevolking leeft in steden die steeds groter worden. Hoe houden we de stad leefbaar? Welke planten groeien in de stad, waar leg je groene zones aan? Die kennis komt mede voort uit ervaringen die we hebben opgebouwd met onze botanische collectie.
'Bovendien ontwikkelt de wereld zich richting een bio based economy, een economie van recycling en duurzaam gebruik van grondstoffen. Vooral planten spelen een belangrijke rol. Daar heeft een botanische tuin zoals de Hortus kennis over.’
Lift in de kas
De tijd en aandacht van de Vrienden van de Hortus gaat in 2021 vooral uit naar grote verbouwingen in de tuin. De grote vijver wordt bijvoorbeeld gerestaureerd, vertelt Van Ruiten: ‘Die is namelijk lek. We knappen ‘m niet alleen op, maar we maken de vijver ook groter en beter toegankelijk. Op die manier kunnen we ook waterplanten beter onder de aandacht brengen.’
Een andere verbouwing de komende jaren: een nieuw pad dat twee uiteinden van de Hortus met elkaar verbindt, zodat bezoekers rond de Sterrenwacht kunnen lopen. En de Vrienden besteden veel aandacht aan de toegankelijkheid van de tuin voor mindervaliden, mede dankzij een legaat van mevrouw Van Steijn, een trouwe Vriend van de tuin. ‘We hebben bijvoorbeeld een lift aangelegd in de Winterkas, zodat ook mensen die minder goed ter been zijn, boven in de kas kunnen komen.’
Groei en bloei
Willen mensen het werk van de Vrienden van de Hortus steunen? Van Ruiten en Hopperus Buma roepen iedereen op vooral ook Vriend te worden. ‘De Vrienden vormen een inspirerende community waar verschillende mensen, hoogopgeleid, laagopgeleid, iedereen is welkom, deel van uitmaakt. Alle Vrienden hebben een gezamenlijke passie: de liefde voor de mooie tuin, voor plantkunde en voor alles wat groeit en bloeit.’
Foto boven: Victoriakas, Hortus Leiden
Luister naar ‘Goed Doen’, de podcast met Vrienden van de Hortus
Duurzaam beleggen is een must voor ons
*Environment, social and governance
Ook interessant voor u
