Van Gogh Museum: ‘Mensen snakken naar cultuur’
Van Gogh is een uitzonderlijk kunstenaar. Directeur Gordenker kan perfect uitleggen waarom: ‘Kunstenaars hebben beeldende kunst als moedertaal, maar Van Gogh was tweetalig. Hij kon in woorden zijn razendsnelle ontwikkeling als kunstenaar toelichten. Dat is uniek. Van Gogh heeft zo ongeveer tien jaar gewerkt als kunstenaar en hij was ongelofelijk productief. Zijn werk heeft de grenzen van kunst verlegd, zijn bijdrage is enorm. Maar hij was tegelijkertijd ook schrijver. Hij correspondeerde veel met zijn familie, met name met zijn broer Theo, die hem financieel ondersteunde en zijn gesprekspartner was op het gebied van kunst. Een groot deel van die brieven is bewaard gebleven, wij hebben ze bijna allemaal in onze collectie.’
Digitaal museumbezoek
Het Van Gogh Museum is beroemd in binnen- en buitenland, elk jaar komen miljoenen bezoekers kijken naar de beroemde Zonnebloemen en De aardappeleters. ‘Nemen we 2019 als benchmark, dan was het Van Gogh Museum wat bezoekersaantallen betreft nummer twee in Nederland, na het Rijksmuseum. Vijftien procent van onze bezoekers kwam uit Nederland.’
We zijn tegelijkertijd ook een kenniscentrum, een museum dat alles weet van Van Goghs leven, werk en tijdgenoten.
Door de corona-maatregelen was de Amsterdamse binnenstad vrijwel leeg, geen toerist meer te bekennen. Dat hakte erin. Gordenker: ‘Wij werkten vanaf dat moment allemaal thuis. Gelukkig leven we in een digitaal tijdperk, dus veel werkzaamheden konden deels doorgaan. Veel museumactiviteiten, zoals een rondleidingen, werden digitaal; iets waar we als museum overigens altijd al veel mee bezig zijn geweest. Daar is veel animo voor, maar na een tijdje haakten sommige mensen toch af. Kunst digitaal bekijken is niet hetzelfde als een bezoek aan het museum.’
Begroting rond krijgen
De cijfers gingen flink in het rood, want veel inkomsten van het museum komen uit toegangskaartjes. ‘Hadden we niet direct actie ondernomen en geen steun gekregen, dan waren we meer dan 4 miljoen euro per maand kwijtgeraakt,’ rekent Gordenker voor. ‘Subsidie is maar tien procent van onze inkomsten, het grootste deel van de begroting krijgen we zelf rond met ticketverkoop. Daarnaast hebben we ook een sterk ontwikkelde commerciële tak. We zijn de overheid heel dankbaar, we konden gebruik maken van de NOW-regeling en het ministerie van OC&W heeft ons ondersteund. Zonder die steun waren we veel dieper in het rood gegaan. En we hebben hele fijne partners, zoals Van Lanschot, die ons helpen om het allemaal draaiende te houden.’
De schilderijen van Van Gogh bieden troost. Dat komt ook door de weerstand die hij zelf kende.
Meer dan een rij schilderijen
Nu de deuren weer open zijn wordt er hard doorgewerkt aan nieuwe exposities. Dat behelst namelijk meer dan een rij schilderijen ophangen, legt Gordenker uit. ‘In de huidige expositie Ongekend: 10 jaar bijzondere aanwinsten en hun verhalen (nog te zien t/m 12 september) stellen we recente aanwinsten voor. Zo’n tentoonstelling kun je snel doen, inclusief werven van fondsen en het maken van een boek kost het ongeveer een jaar, anderhalf jaar.
Maar bij een grotere expositie zit tussen het eerste idee en het moment dat de deuren opengaan al snel een jaar of vier. We werken dan samen met musea in het buitenland, we zoeken werken in privécollecties, moeten de verzekering regelen, contracten afsluiten met iedere bruikleengever, een catalogus maken, vormgeving regelen, noem maar op. Dat kost veel geld en tijd, als museum moet je daar echt ondersteuning bij hebben. Wij zijn onze partners daarom heel dankbaar, want dat gebeurt niet zomaar.’
Van Gogh troost
Het museum werd gemist, dat merkte Gordenker aan alles. ‘Mensen snakken naar cultuur, dat hebben we tijdens de corona-tijd gevoeld. Ze missen het werk van kunstenaars zoals Van Gogh. Hij biedt troost. Dat komt door zijn eigen leven, waarin hij best wat weerstand kende. Maar ook veerkracht, hij kwam er bovenop. En die inspiratie en de ervaring om echt contact te hebben met de kunstwerken, dat is onze reden van bestaan.’
Foto Emilie Gordenker: Frank van der Burg
Luister naar ‘Goed Doen’, de podcast met Emilie Gordenker
Luister naar het interview met directeur Emilie Gordenker in de vierde aflevering van Goed Doen, de podcast-serie waarin Marnix Kluiters in gesprek gaat met bestuurders van goededoelenorganisaties in Nederland.
Jubileum samen vieren
Ook interessant voor u
