Duurzaamheid kan veel groener
Zonnepanelen op het dak, rijden in een elektrische auto en vliegreizen compenseren door bomen te planten: veel duurzaamheidinitiatieven richten zich op het terugdringen van de CO2-uitstoot tijdens gebruik. ‘Er kan nog zoveel meer,’ volgens Babette Porcelijn. ‘De CO2-uitstoot tijdens productie zien we niet, net zomin als de uitstoot van milieuvervuilende stoffen, ontbossing of het overvloedige gebruik van water bij het maken van alles wat we kopen. En dat is 80% van de totale impact van alles wat we kopen en doen op de planeet. Als je die verborgen impact bekijkt, zie je meteen waar we als consument een groter verschil kunnen maken.’
Spullen kopen
Kijk je alleen naar de CO2-uitstoot tijdens gebruik, dan zijn de auto, de vliegvakanties en het energieverbruik thuis de grootste vervuilers. Maar tel je de verborgen impact erbij op, dan blijkt dat spullen kopen bovenaan staat. Die impact zit voor maar liefst 94% in het proces om spullen te maken en ze hier naartoe te transporteren, schrijft Babette in haar boek 'De verborgen impact'. ‘Koop geen nieuwe dingen, dat scheelt enorm veel schadelijke impact, zegt ze. ‘En daar zijn nog maar weinig mensen zich van bewust. Vooral elektronica is een grote vervuiler. Wist je dat er tweeduizend wedstrijdzwembaden aan water nodig zouden zijn om het gif te verdunnen dat in het maakproces van één laptop wordt gebruikt?’
Koop geen nieuwe dingen, dat scheelt enorm veel schadelijke impact
Lekker duurzaam bezig
Ruud van de Ven dacht dat hij al aardig duurzaam bezig was, totdat hij het boek van Babette las. ‘Van jongs af aan heb ik moeite met verspilling,’ vertelt hij. ‘Als econoom is dat nog verder versterkt, want economie is eigenlijk de gedragswetenschap van schaarste. Mijn liefde voor de natuur was een extra reden om duurzaam te willen leven. Maar die verborgen impact, nee, daar stond ik natuurlijk niet bij stil.’ Hij paste zijn gedrag aan met de tips in het boek. Niet meer shoppen dus, maar daar is Ruud sowieso niet zo van. ‘Ik probeer altijd alles op Marktplaats te vinden. Ik vind dat leuker, je krijgt spullen met een verhaal en een karakter. Ja, ook een nieuwe eierkoker koop ik tweedehands. Het geeft mij een goed gevoel als spullen worden hergebruikt en niet worden weggegooid.’
Ontwerpvraagstukken
Waarom juist een designer mensen moet wijzen op de verborgen impact van consumptie? Babette vindt dat niet eens zo gek. ‘Als ontwerper ben je betrokken bij hoe iets wordt geproduceerd, al leerden we weinig over milieu op de opleiding. Ik hou van rekenen en ik verdiep me graag in maatschappelijke problemen. Volgens mij zijn het bij uitstek ontwerp-vraagstukken.’ Ze raakte geïntrigeerd door dit onderwerp toen haar man, ook ontwerper, haar vertelde dat de zestien grootste zeecontainerschepen even vervuilend zijn als alle auto’s in de wereld bij elkaar. ‘Het was me in één klap duidelijk dat we wat moeten doen: werken aan duurzaamheid. Wist je bijvoorbeeld dat de productie van een nieuwe auto aan energieverbruik net zoveel kost als zes jaar benzine? En dan is er nog geen kilometer mee gereden.’
Zoden aan de dijk
Uit het onderzoek Vermogend Nederland blijkt dat sommige respondenten zich afvragen of hun energiebesparende maatregelen wel zoden aan de dijk zetten. “Het is nobel als vermogende burgers zelf iets extra doen, maar dit zien als 'de wereld redden' is echt onzin”, schrijft een van de deelnemers aan het onderzoek. Dat weerspreekt Babette met kracht. ‘Ik herken het machteloze gevoel, maar we hebben niet meer de tijd om te wachten tot Tata Steel schoon wordt, of tot Shell helemaal CO2-neutraal werkt, als dat al ooit gaat gebeuren. Bovendien: economie bestaat alleen bij de gratie van ons, consumenten. Dus door ons gedrag aan te passen, hebben we veel meer macht dan je zou denken. Iedereen speelt een rol, heeft slagkracht. Laten we gewoon aan de slag gaan. Liefst met de grote dingen eerst.’
Voortouw
Zowel Babette als Ruud roepen iedereen op om te kijken waar ze een verschil kunnen maken. Ruud: ‘Ik ben me ervan bewust dat ik een grotere impact kan maken, want ik kan het me veroorloven. Tegelijkertijd moet je je realiseren dat de 10% rijkste mensen ter wereld, waar Nederlanders ook bij horen, verantwoordelijk zijn voor de helft van de CO2-uitstoot. En de armste helft van de wereld veroorzaakt slechts 10% van de CO2-uitstoot. Dus het is onze plicht om het voortouw te nemen in de verandering.’ Babette: ‘Het grootste verschil maak je als vermogende Nederlander misschien wel via je vermogensbeheerder. Bepaal kritisch waar je in wilt investeren en welke bedrijven en businessmodellen je wilt helpen groeien. Hoe meer vermogen, hoe groter de impact. Dat is geen lineair, maar een exponentieel verband.’ Ruud: ‘Voor mij is dat een hele belangrijke drijfveer om samen met mijn relaties te werken aan een verdere verduurzaming van hun portefeuilles’.
Reizen per trein is duurzamer en ik vind het veel fijner dan een gestreste vliegreis
Kilometers treinen
Duurzaam leven is vooral ook erg leuk, vertelt Ruud. ‘Mijn groente haal ik bijvoorbeeld bij een lokaal initiatief, Herenboeren. Ik kom altijd blij thuis van mijn boodschappenrondje daar, er hangt zo’n positieve sfeer.’ Ook zijn alternatieve vakantie was een groot succes. ‘Niet met het vliegtuig, maar een treinreis naar en door Spanje. Mijn vrouw en ik hebben bijna zesduizend kilometer afgelegd per spoor, een comfortabele manier van reizen. Door het langzame reizen was ik me meer bewust van de veranderende omgeving dan met een snelle vliegreis. Bovendien was iedereen in de trein heel relaxed.’ Babette ging op de fiets naar Rome. ‘Mensen willen avontuur op vakantie? Dít was pas avontuur. Binnen Europa is zoveel te beleven.’ Haar duurzame leefstijl heeft haar niet alleen een bloeiende ontwerpstudio en twee bestsellers opgeleverd, maar vooral een leuker leven. ‘Ik ben gezonder, want ik eet meer groente en ik pak vaker de fiets. Ik bespaar geld, want minder kopen is automatisch goedkoper. En ik zet me in voor iets waar ik helemaal achter sta, en dat geeft me een diep gevoel van geluk.’
The big five
Vijf grote aanpassingen die super-effectief zijn bij het terugdringen van verborgen impact, volgens Babette Porcelijn:
- Koop geen nieuwe dingen. Deel, leen of koop tweedehands. Alleen wat je nodig hebt.
- Eet maximaal één keer per week vlees. Hoe plantaardiger het menu, hoe duurzamer.
- Reis fossielvrij: doe de auto weg en reis met het openbaar vervoer, met de fiets of te voet. Zo min mogelijk vliegen.
- Verspil geen water, energie, voedsel en spullen.
- Woon compact en verduurzaam de woning: isolatie, zonnepanelen, warmtepomp. Geen cosmetische verbouwingen.
Babette Porcelijn is industrieel ontwerper, afgestudeerd als ingenieur aan de TU Delft. In 2011 startte ze haar eigen ontwerpstudio voor design en communicatie. In 2016 verscheen haar eerste boek De verborgen impact. In 2020 verscheen het doeboek EcoPositief in vijf stappen en in 2021 Het happy 2050 scenario.
Fotocredit: Renée van Doorn
Ruud van de Ven is wealth manager voor verenigingen en stichtingen bij Van Lanschot Kempen. Als penningmeester werkt hij samen met Babette aan haar stichting Think Big Act Now.
