Een moderne kijk op alimentatie
Een jongere generatie ontwikkelt een eigen kijk op dingen. Ik merk dat dagelijks met een nog thuiswonende studerende dochter. Zij kan mij soms vol verbazing aanhoren en maakt mij er dan op attent dat ik toch wel een hele ouderwetse kijk op de wereld heb. En daarna neemt ze alle tijd om mij even uit te leggen hoe zij het ziet. Ik geniet daar stiekem van, omdat ik dan de wereld door haar ogen te zien krijg. Dat kan nog heel even, want als ze op zichzelf gaat wonen worden die momenten natuurlijk schaarser.
Een recent onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek laat zien dat twintigers tegenwoordig later gaan samenwonen dan eerdere generaties. Zij wonen nu vaker alleen of – zoals mijn dochter – nog bij hun ouders. Ook laat het onderzoek zien dat samenwonenden (gehuwd én ongehuwd) van 24 tot 30 jaar wat vaker uit elkaar gaan dan dezelfde leeftijdscategorie van negentien jaar geleden. Het jaar 2020 laat een piek zien in het aantal scheidingen, de coronapandemie heeft daar hoogstwaarschijnlijk aan bijgedragen. Als gehuwden of geregistreerd partners uit elkaar gaan, is er in principe een verplichting tot partneralimentatie. Bij samenwoners is die verplichting er niet.
Vanaf 1 januari 2020 zijn de regels voor de duur van partneralimentatie aangepast. In basis duurt de partneralimentatie de helft van het aantal jaren dat het huwelijk of geregistreerd partnerschap duurde, met een maximum van vijf jaar. Heeft het huwelijk zes jaar geduurd? Dan is er in principe recht op drie jaar partneralimentatie. Er kunnen extra regels gelden waardoor de termijn van de partneralimentatie toch langer is. Bijvoorbeeld als er minderjarige kinderen zijn of bij huwelijken die langer dan vijftien jaar hebben geduurd. Komt een ex-partner in ernstige financiële problemen als de alimentatie stopt? Dan kan de rechter de periode verlengen. De ex-partners kunnen ook samen een kortere of langere periode afspreken. Dit wordt dan schriftelijk vastgelegd, meestal in het echtscheidingsconvenant.
De Rijksuniversiteit Groningen heeft onderzocht of het huidige alimentatierecht nog wel van deze tijd is. Een moderne kijk op alimentatie dus. In het recent verschenen onderzoeksrapport ‘Alimentatie van nu’ stellen de onderzoekers enkele verbeteringen voor om het stelsel voor alimentatie beter te laten aansluiten bij ontwikkelingen in de maatschappij. Zij stellen voor dat de alimentatieregeling voor samenwoners dezelfde zou kunnen zijn als voor gehuwden, met als toevoeging de mogelijkheid van een ‘opt-out’. Zij kunnen dan samen bepalen dat de regeling niet voor hen geldt. Persoonlijk vind ik dat gehuwden ook de mogelijkheid moeten hebben om bij huwelijksvoorwaarden af te spreken dat zij over en weer geen partneralimentatie hoeven te betalen als zij gaan scheiden.
Maatschappelijke ontwikkelingen leiden in mijn vak vaak tot veranderingen op civiel en fiscaal gebied. Deze veranderingen maken mijn werk elke dag weer uitdagend en interessant. Je kunt je bijna niet meer voorstellen dat mijn oma handelingsonbekwaam werd omdat zij trouwde, en vanaf dat moment niet meer zonder toestemming van manlief op reis mocht. Toen mijn moeder trouwde, werd haar arbeidsovereenkomst als vanzelfsprekend ontbonden en toen ik trouwde stond er in de wet nog een verplichting tot samenwonen en kreeg mijn man vrijstelling van militaire dienst. Of mijn dochter ervoor kiest om samen te gaan wonen of te trouwen, zal de tijd uitwijzen. Maar ik sta hoe dan ook achter elke keuze die zij maakt.
Hanneke Kroonenberg is hoofd Kenniscentrum bij Van Lanschot. Haar primaire aandachtsgebied is financiële planning voor de directeur-grootaandeelhouder en de vermogende particulier.