Achter het behang of in uw testament?

Als een overledene geen testament heeft, bepaalt de Nederlandse wet wie de erfgenamen zijn. In de situatie van een echtpaar met kinderen beschermt de wet de langstlevende echtgenoot. De kinderen moeten op de uitkering van hun erfdeel wachten totdat de langstlevende ouder is overleden. Maar het wettelijk systeem is niet dwingend. U heeft de mogelijkheid om een testament te maken en daarin zelf te bepalen wie uw vermogen krijgt.

Veel mensen denken dat kinderen niet onterfd kunnen worden, maar dat kan wel. Als kinderen onterfd zijn, kunnen zij binnen vijf jaar een beroep doen op hun legitieme portie. Dan hebben zij recht op de helft van wat zij volgens de wet zouden krijgen. Een ander misverstand betreft het tijdens leven bevoordelen van het ene kind boven het andere: als een ouder tijdens leven al zijn vermogen aan het ene kind schenkt, krijgt het andere kind dan bij het overlijden niets? Nee, dat is niet het geval. Het andere kind heeft nog steeds recht op zijn legitieme portie. Voor de berekening van de legitieme portie worden onder andere de schenkingen aan kinderen en zelfs de grotere schenkingen die u gedurende een aantal jaren aan goede doelen heeft gedaan bij uw nalatenschap opgeteld.

Stel een alleenstaande ouder heeft een dochter en een zoon. Tijdens leven schenkt deze ouder in totaal € 1.000.000 aan de zoon en bij het overlijden is er niets meer over. Dan kan de dochter toch een beroep doen op haar legitieme portie, ook al is zij formeel onterfd én ook al is er bij overlijden geen geld. De dochter heeft recht op een legitieme portie van € 250.000. De zoon moet aan zijn zus € 250.000 betalen uit de schenkingen die hij eerder heeft gekregen. Zijn de schenkingen al op? Dan moet hij het bedrag uit zijn eigen vermogen betalen.

Maar wat laat u eigenlijk allemaal na? Een nalatenschap kan bestaan uit een woning met inboedel, een effectendepot, een kasgeld-BV of een echte onderneming. En natuurlijk kan het ook een kunstcollectie zijn of een andere verzameling. Afhankelijk van wat u nalaat, spelen er andere (fiscale) vraagstukken en aandachtspunten. Maar gelukkig laten we bij ons overlijden veel meer na dan bezit alleen. Zijn de positieve herinneringen aan vakanties, huiselijke avondjes, gezellig samen eten en goede gesprekken niet veel meer waard? 

Gelukkig komt het onterven van kinderen weinig voor en hoop je dat je daar nooit over na hoeft te denken. En al konden we tijdens de lock-down de kinderen misschien wel eens achter het behang plakken, ik moet bekennen dat ik toch vooral genoten heb van het vele thuis zijn met mijn gezin.

Hanneke Kroonenberg is hoofd Kenniscentrum bij Van Lanschot. Haar primaire aandachtsgebied is financiële planning voor de directeur-grootaandeelhouder en de vermogende particulier.