Kennis als nalatenschap
Sommige mensen gaan na hun pensionering golfen, reizen of niksen. Maar u bent heel druk met Keep Food Simple. Waarom?
‘Toen ik begon aan mijn studie, was ik al bevlogen. Het was mijn oprechte idee om de wereld beter te maken, onder andere geïnspireerd door het boek Silent Spring van Rachel Carson. Ik wilde iets bijdragen aan de maatschappij, zorgen voor een betere toekomst. Mijn loopbaan stond in het teken van de levensmiddelentechnologie en op verschillende plekken heb ik kunnen werken aan duurzaamheid en voedselveiligheid. Toen ik stopte met werken, was die bevlogenheid niet ineens over. Bovendien wilden mijn man en ik iets bijzonders doen met onze nalatenschap. We willen iets blijvends nalaten. Eerst hebben we onderzocht of we het vermogen onder konden brengen bij een bestaand goed doel, iets dat aansloot bij onze interesses en kennisgebieden. Er zijn genoeg goede doelen die bezig zijn met voedsel, maar mijn aandacht gaat vooral uit naar het voortraject van de voedselketen, door niet-gebruikt landbouwpotentieel maximaal te benutten. Dat is vrij uniek. Tja, toen bleek het oprichten en uitbouwen van de stichting Keep Food Simple ineens heel logisch.’
Sommige innovatieprojecten lopen jarenlang, maar wij hebben geduld
Was het moeilijk om bestuursleden te vinden voor de stichting?
‘Gelukkig niet. Ik heb er al vrij snel een aantal ex-collega’s bij gehaald, mensen met wie ik eerder prettig had samengewerkt. Eigenlijk zijn we een soort vriendengroep, maar waar andere vrienden met elkaar over voetbal en auto’s praten, hebben wij het over levensmiddelentechnologie. Kijk, onze samenleving staat voor een aantal grote vraagstukken, zeker als het gaat om het voeden van een groeiende wereldbevolking. Wij kunnen daar met onze kennis en ervaring op een bescheiden manier een bijdrage aan leveren. Pass it on, staat hier op mijn papiertje met aantekeningen: we willen onze kennis graag overdragen aan een nieuwe generatie.’Waar komt jullie drive vandaan?
‘Bijna veertig experts uit zestien landen hebben jarenlang een integrale studie uitgevoerd naar wat mensen wereldwijd eigenlijk eten, en hun conclusies, gepubliceerd in The Lancet, liegen er niet om. Om gezond te blijven en iedereen op de hele wereld te kunnen voorzien van verantwoord eten, moeten we onze voeding drastisch veranderen. De helft minder suiker, de helft minder rood vlees, veel meer groente, fruit, noten en peulvruchten. En we moeten de voedselverspilling terugbrengen, een reductie van de helft wordt geadviseerd. Dit zijn bij uitstek vraagstukken waar voedingstechnologen zoals mijn collega’s en ik iets mee kunnen. Dat doen we in de vorm van projecten, waarbij we studenten en universiteiten betrekken.’Op veel universiteiten wordt toch al volop onderzoek gedaan?
‘Hoogleraren focussen zich, ook door tijdsdruk, vooral op hun eigen onderzoek en onderwijstaken. Wij proberen breder te kijken en kunnen verschillende inzichten en invalshoeken aan elkaar koppelen. Vaak brengen we mensen met elkaar in contact die elkaar al lang kenden, maar niet precies zagen op welke manier hun onderzoeken elkaar versterken. Die raakvlakken vinden tussen mensen, onderzoeksgebieden en onderzoeksinstituten en vanuit meerdere disciplines kijken naar ons onderwerp, dat is een belangrijk onderdeel van het werk van de stichting.’
Andere vrienden praten met elkaar over voetbal, wij over levensmiddelentechnologie
Kunt u een voorbeeld geven van zo’n project?
‘Ik sprak iemand die artisjokken verbouwt. Van die plant eten we natuurlijk alleen maar de bloem. Wat gebeurt er met de rest, vroeg ik hem? Dat wordt vernietigd, zei hij. Eigenlijk vreemd, want de stengels en de bladeren zijn absoluut waardevol, ze zitten vol met nutriënten en vezels. Keep Food Simple heeft een groep studenten laten onderzoeken of er van het artisjokkenafval iets kan worden gemaakt. Uiteindelijk heeft dat geleid tot een artisjokkenpesto, die buitengewoon smakelijk is – en ook nog eens gezond. Een paar lepels over de pasta, heerlijk! Dat artisjokkenproject is een mooi voorbeeld van een bredere oplossing: veel afval van de productie van plantaardig voedsel bevat hoogwaardige voedingsstoffen.’
Hoe komt u op zo’n artisjokkenidee? Waar komen de ideeën voor nieuwe projecten überhaupt vandaan?
‘Als bestuur denken we out of the box. Natuurlijk merk je wel dat iedereen zo z’n voorkeur heeft. Een van de bestuursleden heeft z’n hele leven met brood gewerkt. Niet gek dat hij komt met een project om het bereiden van brood te verbeteren. Buitengewoon interessant, want brood is volksvoedsel nummer één en de bereiding van brood is na de Tweede Wereldoorlog ingrijpend veranderd, traditionele bereidingswijzen pasten niet bij de schaalvergroting in de branche. Dankzij nieuwe technologie en nieuwe wetenschappelijke inzichten kunnen we nu terug naar een traditionele manier van brood bakken, met langere tijden om het deeg te laten rijzen en minder broodverbeteraar en andere toevoegingen. Eigenlijk grijpen we dus terug op oude manieren, met nieuwe technieken. De winst? Minder chemische toevoegingen, minder afval en uiteindelijk lekkerder brood.’
Heeft u ook zo’n lievelingsonderwerp?
‘Door mijn achtergrond bij Heinz ben ik meer dan gemiddeld geïnteresseerd in tomaten. Een heel belangrijk gewas, wereldwijd. En vanuit de wetenschap zien we dat de voedingsstoffen uit de tomaat in bepaalde bereidingen beter kunnen worden opgenomen door het lichaam. Hoe kunnen we de voedingsstoffen in die tomaat beter benutten? En hoe kunnen we tomaten die “niet mooi genoeg voor de markt” worden gevonden, tóch benutten? Dat is een interessant onderwerp voor een onderzoek. Ook fermenteren heeft onze aandacht, ook zo’n ouderwetse methode om voedsel te bewerken. Bijzonder gezond! En we weten intussen allemaal dat psychologie rondom voedsel een grote rol speelt. Dat proberen we te integreren in ons technologische denken. Die nieuwe inzichten zijn de laatste tijd veel belangrijker geworden, hoe denken mensen over hun voedsel, wat zien ze als gezond en wat niet, op welke manier kunnen we belangrijke informatie rondom producten communiceren?’
Hoe belangrijk is de ANBI-status voor uw stichting?
‘Door de ANBI (Algemeen Nut Beogende Instelling)-status kunnen we nu ook donaties van anderen aanvaarden, zij kunnen die giften aftrekken van de belasting. Inmiddels zijn we in de fase dat we stevige nieuwe geldschieters nodig hebben. Het laten doen van wetenschappelijk onderzoek is buitengewoon kostbaar, ook omdat het trajecten zijn die eerder jaren dan maanden kosten. We willen volkomen onafhankelijk blijven, we krijgen geen subsidie van welk bedrijf dan ook. Sommige projecten lopen jarenlang, maar wij hebben geduld. Als we er voldoende potentie in zien, geven we niet op. Dat is bij een groot bedrijf, met ongeduldige aandeelhouders, wel anders. Zodra een project vruchten afwerpt , zoals misschien binnenkort met de artisjokkenpesto, vloeit een deel van de winst terug naar de stichting, zodat we daar weer nieuwe projecten mee kunnen bekostigen.’
Onze voeding moet drastisch veranderen, als we de hele wereld willen voorzien van gezond eten
Wat zijn de ambities van de stichting voor de toekomst?
‘De stichting moet op eigen benen kunnen blijven staan. Ons bestuur is niet meer zo piepjong, het oudste lid is 88 jaar, dus we hebben er een paar nieuwe bestuursleden bij gevraagd. We werken vooral hard aan het verspreiden van het gedachtegoed, aan onze manier van kijken, redeneren en combineren. Misschien ben ik er over een tijdje niet meer bij, maar dan kan het werk van de stichting gewoon doorgaan. Eigenlijk is onze kennis en ons hoogwetenschappelijke netwerk onze erfenis.’Wat wilt u onze lezers meegeven die aan filantropie willen doen?
‘Uiteraard kies je een goed doel waarmee je affiniteit hebt en dat aansluit bij je waarden. Denk er ook over na of je alleen geld schenkt of dat je ook nog op een andere manier een rol kunt spelen door bijvoorbeeld je kennis, ervaring en netwerk in te zetten. En begin er niet te laat mee. Je bent snel vergeten als je je niet meer dagelijks in je netwerk begeeft. Nadenken over een goed doel was voor mij niet moeilijk, ik wist al dat ik voedselverspilling wilde tegengaan. Het opzetten van Keep Food Simple was lastig met alle financiële, fiscale en juridische vragen en was voor mij een leerproces. Maar daarvoor kun je de expertise van anderen, zoals Van Lanschot, inschakelen.’Hoe wilt u de wereld achterlaten?
‘Ik probeer met de klant tot de kern van dat ‘iets voor de wereld willen doen’ te komen. Ik vraag hen wat ze willen veranderen en welke rol ze voor zichzelf zien weggelegd. Ik laat ze nadenken over waar ze zelf het meest dankbaar voor zijn en hoe ze de wereld willen achterlaten. Of we bespreken zaken als honger, watertekort, milieuvervuiling, geen toegang tot onderwijs, dierenleed, ziekte, ontbossing of discriminatie en kijken waar de klant persoonlijke betrokkenheid bij voelt. Dat zijn hele mooie gesprekken. Peter had al duidelijk voor ogen wat hij wilde, dus met hem kon ik deze fase overslaan.’
Balans tussen nu en later
Als het doel van de filantropie is vastgesteld dan komt het financiële en organisatorische deel. ‘Met de klant ga ik na hoeveel geld beschikbaar is en wanneer dat beschikbaar is, bij leven of na overlijden? Hier kan de klant specifieke wensen hebben. Vervolgens kijken we hoe het vermogen zo optimaal mogelijk kan worden ingezet. Dat kan door aansluiting te vinden bij een bestaand goed doel, bijvoorbeeld met een fonds op naam, of door een eigen stichting met een ANBI-status op te richten met fiscale voordelen voor gevers.’‘Met Peter ben ik op bezoek geweest bij andere goede doelen om te kijken of hij daar met Keep Food Simple kon aansluiten, maar dat bleek lastig. Keep Food Simple heeft door de grote betrokkenheid van de oprichters met hun expertise en netwerk toch een specifiek karakter. Toen besloot Peter om met zijn stichting voor een ANBI-status te gaan. In eerste instantie wilde hij dat niet, want het leek hem veel gedoe. Het vraagt veel van de interne organisatie, bijvoorbeeld als het gaat om financiële verslaglegging. Achteraf viel de aanvraag mee, vond Peter. Voor de verdere uitwerking heb ik Peter doorverwezen naar een fiscalist.’
Wilt u ook een positief maatschappelijk verschil maken met uw vermogen?
Bezoek onze website Lees onze CharityWijzer