Ruud Koornstra: ‘Duurzaam is leuk, die mentaliteitsomslag moeten we maken’
Eerst even wat duidelijk maken: Koornstra heeft al anderhalf jaar een sabbatical. Geen hangmat, geen tropisch eiland, maar een overvolle agenda is het resultaat. ‘Ik ben gestopt met mijn ondernemingen. Maar ik zeg op alles ja, en daarom heb ik er ineens een heleboel functies bij. M’n sabbatical maakt zaken een stuk makkelijker. Niemand kan mij er meer van beschuldigen dat ik mijn zakken aan het vullen ben met mijn verhaal over duurzaamheid en innovatie. Dat hoorde ik wel eens, vooral van cynici. Die gebruiken het als reden om mijn missie niet serieus te nemen. Terwijl: wat maakt dat nou uit. Dan doe ik iets goeds voor het milieu én ik verdien er een boterham mee. Nou en?’ Door 20.000 vernieuwende Nederlanders is hij aangesteld als onbezoldigd energiecommissaris.
We hebben geen enkel excuus om als Nederland het op-een-na vieste land van Europa te zijn
Pfff, kan Koornstra weg?
Koornstra brengt mensen in beweging, of ze dat nou willen of niet. ‘Ik vergelijk mezelf af en toe met een hofnar. Die was min of meer onschendbaar, hij mocht niet onthoofd worden, zelfs niet als hij de koning beledigde. Ik vertel de waarheid, ook als mensen die niet willen horen. En in deze tijd waarin functies en nevenfuncties van bestuurders steeds meer vervlechten, heeft iedereen zoveel verstrengelde belangen dat zo’n hofnar hard nodig is. Via via heb ik wel eens gehoord dat in de top van sommige bedrijven wordt verzucht: pfff, kunnen we die lastige Koornstra niet ontslaan? Nee dus, want ik werk nergens.’
Sigaretje opsteken in de collegezaal
In 2030 moet de uitstoot van CO2 met 40% zijn verminderd, misschien zelfs met 45%. Twaalf jaar voor een ingrijpende energietransitie, Koornstra schrikt er helemaal niet van. ‘Zat tijd. Zát! We gingen in minder dan twaalf jaar van paard en wagen naar auto’s. Overstappen op aardgas in de jaren zestig kostte minder dan tien jaar. Tijdens een college aan een groep studenten, die zich ook afvroegen of het allemaal niet erg snel moet, vroeg ik iemand op de voorste rij om een sigaret. Toen ik die daarna aan wilde steken, brak er bijna paniek uit. Dat kon écht niet, wat flikte ik nou? Jongens, vijftien jaar geleden werd hier les gegeven door iemand die gewoon een sigaar rookte voor de klas, zei ik. In één klap begrepen ze dat gedrag en mentaliteit heel snel kunnen veranderen.
Ik vertel de waarheid, ook als mensen die niet willen horen
De slimste ter wereld – en de vieste van Europa
Nog een reden waarom Koornstra optimistisch is over de klimaatdoelen: we hebben als Nederlanders alles in huis. ‘We zijn een piepklein land, maar wel het slimste, innovatiefste en creatiefste land ter wereld. Bovendien zijn mensen hier ongelofelijk innovatief. Neem nou de solar challenge, die elke twee jaar wordt gehouden in de Australische woestijn. Daar winnen we gewoon elk jaar. Qua technische kennis steken we met kop en schouders boven iedereen uit. Bovendien zijn we rijk en ondernemend genoeg om het allemaal te regelen. Er is dus geen enkel excuus voor het feit dat we het op een na vieste jongetje van Europa zijn. Landen als Polen en Roemenië zijn ons ver vooruit. Alleen Luxemburg staat nog onder ons, het is om je kapot te schamen.’
Innovatie van buiten
Alle seinen staan op groen, merkt hij in gesprekken met ondernemers, studenten en bedrijven. ‘Bij de totstandkoming van het Nederlandse rapport over het klimaatakkoord was ik als energiecommissaris vaste gast bij de overleggen van de sector Industrie, af en toe schoof ik ook aan bij de andere sectoren. Mijn ervaring is dat 99% van alle deelnemers intrinsiek gemotiveerd is om de doelen te halen. Ze staan echt open voor verandering.’ Die verandering ontstaat volgens Koornstra niet binnen de sector. ‘Echte innovatie komt altijd van buiten,’ legt hij uit. ‘Wie bedacht een beter vliegtuig? Twee fietsenmakers, de broers Wright. Wie ontwikkelde een elektrische auto? Niet de auto-industrie, maar Elon Musk, afgestudeerd in economie en natuurkunde. Dat soort innovatie hebben we nodig. Binnen en buiten sectoren moeten ondernemers zich met elkaar verbinden om te kunnen vernieuwen en versnellen.’
Wat is de terugverdientijd van je huidige energierekening? Dat dacht ik al
Paradijs op aarde
Kortom: handen uit de mouwen, aan de slag. ‘We zijn niet aan het
Pim-Pam-Petten, het gaat ergens over. Als we de klimaatdoelstellingen
kunnen halen, maken we van deze wereld een paradijs op aarde, voor
iedereen. Duurzaam leven en ondernemen is leuk, het maakt je leven
prettiger, comfortabeler en goedkoper. Gek genoeg hangt er om
duurzaamheid iets heen van: moeilijk, niet leuk. Totale onzin.’
Het beste bewijs is hij zelf. ‘Jaren geleden zei iedereen: een
elektrische auto is geen serieus alternatief. Nou, ik rij erin. Geen
motor of Porsche die sneller weg is bij het stoplicht, dat beloof ik je.
En het kost me heel weinig. Geen brandstof, een geringe afschrijving
want die elektromotor slijt niet. Alleen de banden moet ik vaak
vervangen, maar dat zou ik met een andere snelle auto ook hebben.’
Niet piepen
Koornstra accepteert geen gemopper en geen excuses. Mensen die bijvoorbeeld piepen over de terugverdientijd van zonnepanelen, dient hij direct van repliek. ‘Wat is de terugverdientijd van je huidige energierekening? Dat dacht ik al. Kijk, die mentaliteitsomslag moeten we op alle fronten maken.’
Foto: Lenny Oosterwijk