Patstelling tussen veerkrachtige economische groei en koppige inflatie houdt aan.

In het kort:

• Economische groei in het eerste kwartaal een stuk beter dan werd gevreesd
• Financiële markten kijken uit naar vergaderingen van Fed en ECB op 3 en 4 mei
• Bedrijfscijfers VS vallen mee, geschetste toekomstperspectieven zijn voorzichtig

Een van de hoofdpunten van de macro-economische agenda deze week zijn de eerste inschattingen voor de Europese en Amerikaanse groei in het eerste kwartaal. Voor de VS verwachten analisten een degelijke groei van 0,5% tegenover de laatste drie maanden van 2022, vooral dankzij een sterke jaarstart van de consumptie. Voor de eurozone denkt men aan een kwartaalgroei van 0,2%.

Deze cijfers zijn een stuk beter dan eerder werd gevreesd.

Eind 2022 voorspelde de Europese Centrale Bank (ECB) nog een periode van recessie voor het tweede/derde kwartaal van 2023. Maar lagere energieprijzen, ondersteunend overheidsbeleid, de naweeën van het heropeningseffect na corona, normalisering van de internationale aanvoerketens én de zachte winter gaven de economie een duwtje in de rug. Ondanks de renteverhogingen van de centrale bank.

Veerkracht Europese consumenten

Het zijn vooral de Europese consumenten die veerkracht tonen, waarbij het consumentenvertrouwen aanhoudend opklautert uit een overigens diep dal. Afgelopen vrijdag leerden we dat de belangrijke dienstensector in de eurozone ook het tweede kwartaal sterk heeft ingezet. De PMI-inkoopmanagersindex van april steeg fors tot 56,6 en dat was de grootste maandstijging van de afgelopen elf maanden. Overigens klom in het kielzog ook het prijspeil voor diensten hoger. De belangrijke component ‘lonen’ is een lastig te temmen beestje in de huidige krappe arbeidsmarkt.

Naar verwachting zullen vandaag de Duitse IFO-indicator (voor het ondernemersvertrouwen) en donderdag de Economic Sentiment Indicator (ESI) van de Europese Commissie een gelijksoortige boodschap afleveren van een lichte verbetering van het economische sentiment. 

Recessie bleef uit

De kans op een mogelijk recessiescenario was aanvankelijk nog ‘stelliger’ voor de VS. De Amerikaanse centrale bank, Federal Reserve (Fed), begon eerder dan de ECB met het aanscherpen van het monetaire beleid en zette al grotere stappen. Desondanks bleef de economie weerbaar. Kortom, de reeds enige tijd verwachte groeivertraging of recessie heeft tot nu toe een zeker ‘Godot-gehalte’, zoals in het toneelstuk van Samuel Beckett: ze wil maar niet komen.

Een en ander betekent echter niet dat we een verlies aan economisch momentum sowieso zullen vermijden. De signalen hiervoor zijn genoegzaam gekend. Denk in de VS aan de inverse rentecurve, de strengere kredietvoorwaarden bij banken en de ontgoochelende ‘leading indicator’ van de Conference Board afgelopen week. Die daalde maand op maand met 1,2% en suggereert een economische krimp van ongeveer 1% op jaarbasis. Ook de consumptie en arbeidsmarkt beginnen kleine barstjes te vertonen, hoewel deze laatste krap blijft.

In de eurozone leerden we eind vorige week dat juist de PMI-inkoopmanagersindex uit de conjunctuurgevoelige industrie verder wegzakt in de krimpzone (tot 45,5). Dat beeld stond haaks op de groeiende dienstensector.

Centrale banken zijn nog niet klaar

Het optrekken van beleidsrentes gaat door. Vooral de ECB heeft wellicht nog een weg te gaan. Ter illustratie: de prijscomponent van de PMI uit de dienstensector torent nog steeds ver boven het langjarig gemiddelde uit. Onderliggend spelen toenemende loonkosten hierin een belangrijke rol, iets wat de ECB met argusogen zal volgen.

Dit doet de kans toenemen dat er bij de eerstkomende beleidsvergadering, begin mei, opnieuw een renteverhoging met 50 basispunten komt. Markten schatten die kans ondertussen op bijna een derde. De markt voorziet nu eind 2023 een piekrente rond de 3,75%. In de heetste dagen van de bankencrisis in maart lag dit cijfer op 3,0%.

Hetzelfde geldt in de VS, waar ook de Federal Reserve de rente verder zal optrekken. Recente commentaren van bestuurders wijzen althans in die richting.

In dit verband staat deze week de PCE-prijsindex op de rol, de favoriete prijsbarometer van de Fed. Met een verwachte toename van 0,4% maand op maand zal die niet meteen aanleiding geven tot andere gedachten bij Fed-bestuurders. Volgende week woensdag staat er een beleidsvergadering op de rol.

Bedrijfscijfers inspireren niet

In de VS hebben nu bijna 20% van de S&P500-bedrijven de boeken opengedaan over de eerste drie maanden van 2023. De behaalde scores zijn aanzienlijk beter dan voorzien. Circa 76% van de bedrijven wist de winstverwachting te verslaan. De winsten lagen daarbij 5,3% hoger. De meer cyclische sectoren trokken de kar, de IT-sector liet een gemengder beeld zien. Deze week krijgen we meer cijfers uit deze hoek. Voor Europa is er nog geen peil te trekken. In het algemeen zien we dat bedrijven voorzichtig zijn over de toekomst en dat aandelenmarkten, de S&P500 en STOXX Europe 600-index, sinds aanvang van het cijferseizoen medio april zijwaarts bewegen. 

Luc Aben is hoofdeconoom bij Van Lanschot