In het kort:

• ECB-vergadering bracht weinig nieuws, veel aandacht voor de economische groei
• Tegengestelde signalen over groei Amerikaanse economie
• Chinese economie maakt moeilijke periode door, inkoopmanagersindices wijzen op krimp

Weinig verrassingen bij de beleidsbijeenkomst van de Europese Centrale Bank (ECB) afgelopen donderdag. De beleidsrente werd 75 basispunten verhoogd en verdere verhogingen zitten in het vat. Met welke stappen de centrale bankiers dat zullen doen, hangt af van de economische data. Te beginnen met de inflatie, waarvoor we nu in afwachting zijn van de oktobercijfers. Alle reeds bekende inflatiepercentages van individuele eurolanden waren alvast hoger dan voorzien. Verwacht wordt dat de inflatie op Europees niveau boven de 10% uitkomt, met een kerninflatie (inflatie exclusief brandstof en voeding) die boven de 5% uitstijgt.

Europese economie verzwakt

Wat de Europese economie betreft, besteedde ECB-voorzitter Christine Lagarde veel aandacht aan de zwakkere vooruitzichten. De groei in de eurozone brokkelt af. Voor heel 2023 wordt nu zelfs geen groei meer ingecalculeerd, waarbij de werkloosheid licht oploopt tot iets boven de 7,1%. Dit volgens door dataprovider Bloomberg verzamelde inschattingen van economen. Het effect van de hogere rente speelt hier nog niet eens ten volle mee, want die werkt met een vertraging van meerdere maanden door. De mindere economische groei kan de inflatie in de toekomst remmen.  

Beleggers interpreteerden dit als ‘dovish’: aandelen gingen hoger en Europese langetermijnrentes lager. Hiermee vervolgden markten de weg die ze ook de dagen daarvoor al bewandelden. Geïnspireerd door matig economisch nieuws uit de VS (zoals de inkoopmanagersindices) of van een Canadese centrale bank die de rente minder dan verwacht verhoogde, anticiperen beleggers op enig licht aan het eind van de opwaartse rentetunnel.

Tegelijkertijd zullen de Europese centrale bankiers nog voor het eind van het jaar nadenken over het afbouwen van de ECB-balans. Door de eerder opgekochte obligaties die vervallen niet langer te herbeleggen. Naast renteverhogingen zou dit een bijkomende stap zijn in het monetaire beleid om de hoeveelheid geld te verkrappen.

ECB-voorzitter Lagarde wil in december met een concreet plan komen. Om misschien eind eerste kwartaal van 2023 met deze ‘kwantitatieve verkrapping’ te starten.

We zullen zien. Het uitstel van een concrete planning voor de monetaire verkrapping leidde ertoe dat de Italiaanse obligatierente na de beleidsbijeenkomst sterker daalde dan die van andere landen. Het omgekeerde kan gebeuren als de centrale bank alsnog met de balansafbouw start. Oplopende renteverschillen binnen de eurozone kunnen ertoe leiden dat de ECB vervolgens snel weer terugkrabbelt. Vooral als tegelijkertijd de Europese economie in moeilijk vaarwater zit.

Amerikaans Inflatierapport

Na de ECB is het deze week de beurt aan de Amerikaanse centrale bank Federal Reserve (Fed) om de koppen bij elkaar te steken. Met een kern-inflatie van 6,6% leidt het weinig twijfel dat er ook hier weer een renteverhoging van 75 basispunten aankomt.

Verder is het minstens zo relevant welke toon Fed-voorzitter Jerome Powell aanslaat. Hij zou de lijn van Lagarde kunnen volgen. Maar dat zou voor beleggers aanleiding kunnen zijn om de obligatierente naar beneden te drukken, iets wat de centrale bank niet graag ziet gebeuren. Het is immers de bedoeling om de financieringsvoorwaarden in de economie aan te scherpen.

Bovendien is het afwachten wat het volgende Amerikaanse inflatierapport brengt. Dat komt er op 10 november aan. Afgelopen keer leverden de inflatiecijfers nog een ontgoochelend beeld op. Hoewel er wel degelijk signalen van afnemende druk op de prijzen waren, bleef het algemene cijfer vervelend hoog. Zolang dit niet verandert, kan Powell zich geremd voelen om zijn toon te verzachten.

Tegengestelde signalen uit de VS

Voorlopig blijft de Amerikaanse economische motor ogenschijnlijk goed draaien. Na twee kwartalen van krimp keerde de groei in het derde kwartaal terug naar positieve regionen (+2,6% op jaarbasis). De consumptie ging er met 1,4% op vooruit op jaarbasis.

Toch zijn er tegengestelde signalen. Zo was de positieve kwartaalgroei in belangrijke mate te danken aan de uitvoer. Door de sterke dollar en de lagere wereldwijde groei zal dit wellicht moeilijk vol te houden zijn. Daarnaast zal de consumptie de komende maanden misschien niet versnellen, gegeven de matige groei van de reële lonen, de hogere rente en het lage spaargedrag. De binnenlandse vraag, inclusief investeringen en woningbouw, bleef nagenoeg stabiel.

Bijkomende voorbeelden van een groeivertraging kwamen afgelopen week uit de inkoopmanagersindices (PMI’s), zoals S&P Global die publiceert. Zowel voor de industrie als voor de dienstensector lieten de scores een krimp zien. Gelijkwaardige vertrouwensbarometers vanuit Institute for Supply Management (ISM) hielden tot nu toe beter stand. Uitkijken de komende dagen of dat met de nieuwe ISM-cijfers over de maand oktober ook het geval zal zijn. Maar een lagere score ligt ook hier in de lijn der verwachting.

Amerikaanse arbeidsmarkt ontspant langzaam

Verder natuurlijk aandacht voor het Amerikaanse arbeidsmarktrapport over diezelfde maand oktober.

De arbeidsmarkt vertoont voorzichtige signalen van ontspanning. Bijvoorbeeld vanuit onderliggende data in bovenvermelde PMI-indices, vanuit het afbrokkelend aantal nieuw uitgeschreven vacatures of vanuit de lonen die enige vaart verliezen. Voor oktober gaan de verwachtingen uit van 200.000 nieuwe banen. Wat duidelijk minder zou zijn dan de maandelijkse (bijna) 400.000 in het voorjaar.

Dit zou opnieuw een indicatie zijn van een lager Amerikaans groeimomentum, iets wat beleggers op korte termijn niet noodzakelijk als negatief zullen interpreteren. Het kan de opwaartse rente immers vertragen. De vraag rest in hoeverre die economische vertraging doorzet. Vooralsnog rekenen markten op een zachte economische landing. Een te harde landing kan de bedrijfswinsten forser onder druk te zetten, daar zullen beleggers niet blij mee zijn.

Groei Duitsland verrast

In de eurozone verwachten we de eerste inschatting voor de groei in het derde kwartaal.

We weten al dat de groei in Frankrijk (+0,2% kwartaal op kwartaal), Spanje (+0,2%) en verrassend genoeg ook Duitsland (+0,3%) meeviel.

Maar de komende maanden worden moeilijker. Om de bekende redenen: de hogere rente en de onzekerheid over energie. Heropeningseffecten van de economie die in het tweede kwartaal nog positief doorwerkten, beginnen weg te ebben.

Cijfers China zwak

De vanochtend gemelde inkoopmanagersindexcijfers uit het Chinese statische bureau NBS waren ronduit zwak. Voor zowel de industrie als de dienstensector tonen de cijfers een krimp van activiteiten aan. De stijgende Covid-19 uitbraken, de matige export en de vastgoedcrisis houden de Chinese economie voorlopig in de tang. Dat belooft op de korte termijn weinig goeds.   

Luc Aben is hoofdeconoom bij Van Lanschot