Fed verhoogt beleidsrente begin november vrijwel zeker opnieuw met 0,75 procent.

In het kort:

• Tot de inflatiepiek duidelijk bereikt is, blijven markten meer dan gemiddeld beweeglijk
• Hogere rente eist tol op vastgoedmarkt, vooralsnog geen vrees voor nieuwe bankencrisis
• Nog geen signalen voor afnemende inflatie in Europa, Chinese groei blijft voorlopig matig

Van alle economische berichtgeving vorige week leek het Amerikaanse inflatierapport over de maand september op het eerste gezicht het meest vervelende. De totale consumentenprijsinflatie ging maand-op-maand 0,4% hoger, terwijl er maar 0,2% verwacht werd. Nóg vervelender was dat ook de kerninflatie (gecorrigeerd voor energie en voedsel) boven de 0,4% verwachte maandstijging uitkwam en de 0,6% aantikte.

In een eerste reactie schoot de Amerikaanse tienjaarsrente boven de 4% uit en verloren aandelen 2,3%. Maar naarmate de handelssessie vorderde, keerde het sentiment. De lange rente viel terug tot 3,90% en de brede Amerikaanse aandelenindex S&P 500 schoot 2,60% hoger. Op de laatste handelsdag van de week werd deze winst echter weer prijsgegeven, terwijl de tienjaarsrente pal op 4% het weekend in ging.

Tot er duidelijke signalen komen dat de inflatiepiek bereikt is, zullen markten meer dan gemiddeld beweeglijk blijven. Toch stak John Williams, een invloedrijke bestuurder bij de Amerikaanse centrale bank (Fed), beleggers een dikke week  geleden een hart onder de riem. Hij voorziet al in 2023 een inflatiedaling tot een behapbare 3%. Maar het werk van de renteverhogingen is nog niet gedaan, waarschuwde hij vervolgens. De Fed voorziet daarbij een kleine economische groei in 2023 en geen gevreesde recessie.

Prille scheuten van desinflatie

Hoewel de cijfers ontgoochelend oogden, bevatte het Amerikaanse inflatierapport signalen van afnemende prijsdruk. Zo was het grootste deel van de hogere kerninflatie te wijten aan woonkosten (huren). De spanningen in aanvoerketens blijven echter afnemen. En op de arbeidsmarkt blijven lonen hoger gaan, maar langzamerhand in een lager tempo. Zelfs het nieuws vanuit de huurmarkt is niet allemaal slecht. Nieuw afgesloten contracten vertonen afnemend prijsmomentum.

De verhoopte groene scheuten van enige desinflatie (afnemende inflatie) waren dus wel degelijk aanwezig. Maar het is allemaal nog pril en kwetsbaar. Maar zoals we in de aandelenmarkten kunnen zien, focussen beleggers sterk op de inflatie- en de renteontwikkeling, zowel in negatieve als positieve zin. Dat onderstreept de huidige en wellicht komende volatiliteit.

Hogere rente eist tol op vastgoedmarkt

In de notulen van de recentste beleidsbijeenkomst van 21 september lieten de centrale bankiers van de Fed optekenen dat ze eerder vrezen te weinig te verstrakken dan te veel. De weerbare Amerikaanse economie maakt dat het punt van ‘te veel’ vooralsnog niet in zicht is. Begin november komt er vrijwel zeker een nieuwe renteverhoging van 75 basispunten aan.

In de vastgoedsector eist de hogere rente al enige tijd z’n tol. Morgen verwachten we de NAHB-index, de vertrouwensbarometer van Amerikaanse huizenbouwers. De corona-uitbraak even daar gelaten, bevindt die index zich op het laagste niveau in acht jaar. Een ommekeer is nog niet in zicht.

Eenzelfde voorzichtig beeld zal blijken uit de nieuwe bouwvergunningen en de verkoop van woningen in september, cijfers die deze week beschikbaar komen. De Amerikaanse grootbanken maakten bij de derdekwartaalcijfers melding van een afnemende hypotheekproductie. 

De afkoelende woningmarkt wil overigens niet zeggen dat we voor een ‘bankencrisis bis’ staan. Al was het maar omdat de buffers van de financiële sector (veel) ruimer zijn dan 15 jaar terug. Bovendien is het aantal hypotheken met variabele rentevoet drastisch gedaald en hebben Amerikanen hun hypotheekschuld lang gefinancierd. Zodat hogere renteniveaus weliswaar een rem zetten op nieuwe activiteit, maar in mindere mate bestaande hypotheekbezitters in problemen brengen.

Chinees Covid-beleid onveranderd

Verder dezer dagen aandacht voor het Chinese partijcongres.

Op het politieke front zal dit congres bevestigen dat Xi Jinping de touwtjes stevig in handen houdt. Zodanig dat er geen verandering in de economische lijn te verwachten is. Een lijn van aanhoudend nationalisme, met een streven naar meer Chinese zelfvoorzienendheid en technologische ontwikkeling. Hoe dat op de lange termijn rijmt met een partij die steeds centralistischer te werk gaat, inclusief het aan banden leggen van de dynamische technologiesector, zal de toekomst moeten uitwijzen. Xi Jinping gaf aan door te willen gaan met de herverdeling van rijkdom in het land.

Op de korte termijn is het uitkijken of dit congres een aanleiding is om te sleutelen aan het zero-Covid-beleid. Wellicht niet, om de eenvoudige reden dat de vaccinatiegraad onder ouderen verre van voldoende is. Zowel het medische als het politieke risico zou als te groot worden ingeschat.

Zero-Covid zal bijgevolg blijven wegen op de economische dynamiek, net zoals dat de voorbije twee jaar het geval is geweest. Morgen verwachten we het Chinese groeicijfer van het derde kwartaal. Tegenover het kwartaal daarvoor zal daar een fikse sprong inzitten. Het virus is China in de zomermaanden iets gunstiger gezind geweest. Tegenover hetzelfde kwartaal in 2021, blijft de groei echter matig, zo rond de 3,5%.

De eerdere groeidoelstelling van 5,5% is al enige tijd losgelaten. Zolang de Covid-aanpak niet verandert en de problemen in de vastgoedsector aanhouden, zal dit groeiniveau niet opnieuw gehaald worden. Ter illustratie: ook het IMF paste zijn verwachting voor 2023 aan van 5,1% naar 4,4%. En zelfs dat lijkt momenteel aan de optimistische kant.

Europese consument heeft weinig vertrouwen

Verder verwachten we vrijdag de eerste inschatting voor het Europese consumentenvertrouwen in oktober.

Steeds meer landen komen met regelingen voor de gestegen energiekosten. Die bieden echter maar gedeeltelijk compensatie. Bovendien nemen ze de onzekerheid verre van volledig weg. Onzekerheid over de energierekening, maar ook ruimer qua impact op begrotingen. Wat er de afgelopen weken in het Verenigd Koninkrijk gebeurde, is een treffende illustratie. Tel daarbij de geopolitieke situatie én de lagere koopkracht (de inflatie stijgt sneller dan de lonen), en de conclusie kan enkel zijn dat het vertrouwen laag blijft.

Dit weerspiegelt zich ook geleidelijk in de uitgaven. Zo lag in augustus het volume aan kleinhandelsverkopen 2% onder het niveau van een jaar terug. We hadden het eerder over groene scheuten in de Amerikaanse inflatiecijfers. Voor de Europese economie zijn die vooralsnog niet waar te nemen.

Aftrap bedrijfscijferseizoen

Tot slot gaat deze week het derde bedrijfscijferseizoen van start. Voor de bedrijven uit de brede Amerikaanse S&P 500-index wordt een stijging van de winst per aandeel voorzien van 3,6% (jaar-op-jaar). Corrigeren we daarbij voor de energiesector, dan resteert er echter een daling van 3,1%. Voor Europa wordt zelfs een winstgroei van 29,4% ingecalculeerd, maar ook hier speelt de energiesector met een 20%-punt bijdrage een grote rol. Veel aandacht zal uitgaan naar de toelichting van de bedrijven op de cijfers en hun verwachtingen. De waardering van Europese aandelen (Stoxx 600-index) is met 10,6 maal de winst voor de komende twaalf maanden niet hoog (historisch gemiddelde is 14,1), maar alle onzekerheden nu maken beleggers voorzichtig.

Luc Aben is hoofdeconoom bij Van Lanschot