Beleidsrente passeert ‘neutraal’ niveau en moet zo economische groei remmen en inflatie dempen.

In het kort:

• Hoewel veel indicatoren wijzen op een afkoelende economie, blijft de Fed argwanend
• In Europa is regulering van de energiemarkt niet makkelijk snel te implementeren
• Er is weinig reden onze voorzichtige beleggingshouding tegenover aandelen te wijzigen

De Amerikaanse centrale bank, Federal Reserve (Fed), zal komende woensdag de beleidsrente opnieuw optrekken. Voor de derde keer op rij met 75 basispunten. Links en rechts wordt zelfs verwacht dat er een vol procentpunt bij komt. Misschien, maar die kans lijkt ons klein.

Zelfs met driekwart procentpunt komt de beleidsrente al boven de 3% uit. Wat hoger is dan de zogenaamde ‘neutrale rente’. Dat is het renteniveau dat de economie noch stimuleert, noch afremt. Of anders uitgedrukt: het renteniveau waarbij de economie netjes op z’n houdbare groeipad beweegt, met volledige tewerkstelling en stabiel prijsverloop. Die neutrale rente wordt voor de VS ingeschat op ongeveer 2,5%. Met de nadruk op ‘ongeveer’: het is niet meer dan een inschatting naar best vermogen.

Amerikaans monetair beleid begint écht een remmende impact te hebben

Hoe dan ook, door de rente boven het neutrale niveau te tillen, begint het Amerikaanse monetaire beleid écht remmende impact te hebben. Samen met de lagere olieprijs, de afnemende spanningen in aanvoerketens en de afbrokkelende inflatieverwachtingen bij consumenten, kan het restrictieve geldbeleid de komende maanden voor een verbetering van het Amerikaanse inflatieplaatje zorgen.

Een belangrijke in dit verband is dat steeds minder kleinere en middelgrote ondernemingen van plan zijn om hun verkoopprijzen op te trekken. Ook vanuit de producentenprijzen, die wat voorlopen op de consumentenprijzen, komen signalen dat het tegenvallende inflatiecijfer van augustus (kern-inflatie +0,6% maand op maand) niet noodzakelijk maatgevend is voor de komende maanden. Maar er is nog een weg te gaan.

Argwanende Federal Reserve

De Fed zal nog enige tijd argwanend blijven. De ene na de andere bestuurder stak de voorbije weken een waarschuwende vinger op om te benadrukken dat forse monetaire verstrakking nodig blijft.

Dat zal komende woensdag onder meer blijken uit de zogenaamde ‘dot plot’: de grafische weergave (aan de hand van dots of puntjes) hoe de individuele centraal bankiers de groei, werkloosheid én beleidsrente zien evolueren.

In juni, bij de laatste ‘dot plot’, zag de gemiddelde Fed-bestuurder de beleidsrente eind dit jaar op 3,4% eindigen. Samen met opgetrokken inflatievooruitzichten zal dat nu hoger zijn.

Hoevéél hoger zal iets zeggen over de te verwachten rentestappen in november en december, wanneer de laatste twee bijeenkomsten van de Fed in 2022 gepland staan. Hoewel Fed-voorzitter Jerome Powell tegelijkertijd zal benadrukken dat alles afhangt van de economische data die in de tussentijd uitkomen.

Amerikaanse woningmarkt koelt af

Eén van de belangrijke bronnen voor relevante economische data is natuurlijk de woningmarkt. Hoewel huurprijzen nog méér dan verwacht bijdroegen aan het tegenvallend inflatierapport van augustus, koelt de vastgoedmarkt wel degelijk af.

Het aantal transacties daalt, verkoopprijzen verliezen momentum en het aantal bouwvergunningen en nieuwe werven nemen af. Geen wonder nu de 30-jarige hypotheekrente boven de 6% uitstijgt. De komende dagen staan nieuwe data over het vertrouwen bij huizenbouwers, verkooptransacties en nieuwe bouwactiviteit op de agenda.

Aankoopmanagers blijven pessimistisch

Verder is het uitkijken naar de nieuwe inkoopmanagersindices (S&P Global PMI’s).

In de eurozone dook de Manufacturing PMI, de inkoopmanagersindex voor de industrie, vanaf juli onder de kritische grens van 50, die groei van krimp onderscheidt. Zijn ‘collega’ uit de dienstensector hield beter stand, onder meer dankzij het toerisme. Maar uiteindelijk ging ook die kopje onder.

Voor de nieuwe indices van deze week is er weinig aanleiding om een verandering in het beeld te verwachten. Vanwege de bekende redenen: hoge energieprijzen en opgelopen rentes, onder meer als gevolg van een strengere Europese Centrale Bank (ECB).

Energieprijzen onzeker

Wat de energieprijzen betreft, ebt stilaan de hoop weg dat er vanuit politieke hoek snel structurele verlichting komt. Prijsplafonds of het belasten en herverdelen van overwinsten bij producenten klinken goed, maar zijn niet zo evident om te implementeren. Althans, niet op de korte termijn.

Hetzelfde geldt voor een herziening van de prijsvorming op de elektriciteitsmarkt, met een loskoppeling van de gasprijs. Een logische gedachte nu we steeds meer gebruik maken van hernieuwbare energie, maar een doordachte uitwerking én implementatie hebben tijd nodig.

Blijven over energiebesparing en financiële ondersteuning

Blijven over energiebesparing (by far de belangrijkste ingreep) en directe financiële ondersteuning van gezinnen en ondernemingen. Met directe consequenties voor de overheidsfinanciën. Idealiter is die steun gericht op de meest kwetsbaren. Maar waar de grens van ‘kwetsbaar’ gelegd moet worden, is de komende maanden grotendeels onduidelijk.

Ondertussen daalde de Europese gasprijs verder. Het TTF-referentiecontract, de maatgevende gasprijs voor Europa, ging de week uit op 187 euro/MWh. Bijna de helft onder de top van eind augustus, maar nog steeds negen maal zo hoog als ‘normaal’.

Moeilijke week aandelen

Aandelen hebben een moeilijke week achter de rug, vooral in de VS waar de brede S&P 500-index een daling van 4,8% noteerde. Beleggers kijken met argusogen naar de inflatie. En trekken stelselmatig hun inschattingen voor de Fed-rente op.

Op obligatiemarkten uit zich dat vooral bij de kortere looptijden. Zo ging de Amerikaanse tweejaarsrente van 3,5% naar 3,9%. Aan het langere eind van de rentecurve was de beweging gematigder. Alsnog ging de Amerikaanse tienjaarsrente van 3,3% naar dik 3,45%. Waarmee de rentecurve invers blijft (korte rente is hoger dan de lange rente). Vaak is dat een signaal dat er een groeivertraging op komst is.

Vandaar: strengere centrale banken, zorgen rond de Europese energiebevoorrading en een forse Chinese groeivertraging. Weinig redenen om op dit moment, en ondanks het zwakke beursverloop sinds medio augustus, onze voorzichtige beleggingshouding tegenover aandelen te wijzigen.

Luc Aben is hoofdeconoom bij Van Lanschot