Invasie drukt meer op Europese aandelen, Amerikaanse aandelen houden zich staande.

In het kort:

• Energievoorziening Europa is cruciale parameter voor economische groei
• Kans is reëel dat ECB langer gebruik maakt van monetaire verruiming
• Groeidoel China lager gesteld conform verwachting

De aanhoudende escalatie van de oorlog in Oekraïne houdt ons allemaal in de greep. Eerst en vooral als mens, maar we zien dit ook weerspiegeld in de financiële markten. Die markten zijn immers niets anders dan een verzameling mensen, van wie het handelen niet louter door de rede bepaald wordt, maar ook door emotie. En dat gebeurt nu dés te sterker. Alleen al het zicht op een de-escalatie zou daarom de druk iets van de ketel kunnen halen.

Langetermijnrente alsnog lager

Europese aandelen gingen van het begin van de invasie tot en met vrijdag 4 maart 7% lager (MSCI Europe). De Amerikaanse beurs (MSCI USA) ging dan weer 2,4% hoger. Door de aantrekkende dollar, traditioneel een vluchthaven voor beleggers, was dit in euro omgerekend zelfs 6%.

Nadat staatsobligaties, die andere vluchthaven, aanvankelijk matig reageerden, ging de langetermijnrente uiteindelijk alsnog lager. De Duitse 10-jarige referentierente dook weer onder het nulpunt.

Prijzen van grondstoffen stijgen verder. Zo won de brede CRB-grondstoffenindex 16% (in euro). Deze index omvat een breed gespreid mandje grondstoffen, van energie (39%) en agrarische producten (41%) tot metalen (20%).

Geschatte economische schade van 1%

In het artikel Hoe de oorlog in Oekraïne de financiële markten raakt van afgelopen vrijdag gingen we al dieper in op de potentiële gevolgen van deze oorlog voor de economie en ons beleggingsbeleid.

Samengevat is de energiebevoorrading voor Europa een cruciale parameter. In de veronderstelling dat olie- en gasprijzen rond de huidige niveaus blijven, kunnen we de economische schade rond de 1% (of iets méér) inschatten. Vanzelfsprekend is deze schatting met meer dan gemiddelde onzekerheid omgeven. De onrust hierover zien we vandaag sterk terug, nu de Verenigde Staten overwegen een import-embargo voor Russische energie(producten) in te stellen.

ECB naar verwachting voorzichtig

Laat ons voor de rest van deze ‘Blik Vooruit’ kijken naar wat er deze week op de macro-economische agenda staat. Met daarop één hoofdpunt: de beleidsvergadering van de Europese Centrale Bank (ECB).

Tot de oorlog in Oekraïne was de verwachting dat Frankfurt de monetaire verstrakking een tandje hoger zou schakelen. Het was de bedoeling de obligatie-opkoopprogramma’s vanaf het vierde kwartaal van 2022 stop te zetten, zodat er nog vóór het jaareinde een verhoging van de beleidsrente in de pijplijn zat.

De kerninflatie in Europa kruipt steeds hoger  

Wanneer we puur door een inflatoire bril kijken, is dat nog steeds een optie. Zo liep de inflatie in de eurozone in februari op tot 5,8%. Zonder energie- en voedselprijzen was het beeld, net als de voorbije maanden, genuanceerder. Maar ook een kern-inflatie van 2,7% ligt nog altijd boven de ECB-doelstelling op middellange termijn (2%). Bovendien kruipt de kerninflatie al sinds de herfst steeds hoger.

Toch is de verwachting dat de ECB even een pas op de plaats maakt. Althans, dat suggereren recente commentaren van enkele bestuurders. Een eerste renteverhoging zou dan iets later komen. Begin 2023 bijvoorbeeld. Waarbij opnieuw het voorbehoud past dat de oorlog de onzekere factor blijft.

ECB-hoofdeconoom Philip Lane schatte recent de impact van de oorlog in op 0,3% tot 0,4% minder economische groei. Dit lijkt ons na de afgelopen dagen een ‘optimistisch’ uitgangspunt en wij denken, zoals we eerder in dit artikel vermeldden, dat dit eerder rond de 1% zal zijn.

Langer obligaties kopen

Mocht de Europese economie een diepere knauw krijgen dan verwacht, bijvoorbeeld door energietekorten of een verschrompeld producenten- en consumentenvertrouwen, dan heeft dat ook impact op de begrotingssaldi van eurolanden. En dwingt het hen om ofwel te besparen ofwel meer schuld uit te geven.

Besparen is echter onwaarschijnlijk. Het ene na het andere land kwam al met maatregelen om de consument enigszins te beschermen tegen de hoge energiekosten. De oorlog heeft die intenties enkel vergroot.

Rest het uitgeven van meer schuld. Als dat leidt tot onrust op obligatiemarkten, met name die in zuidelijk Europa, dan is de kans reëel dat de centrale bankiers langer of intenser gebruik zullen maken van de ‘kwantitatieve verruiming’. Hetzelfde gebeurt wellicht als de eurozone een nieuw herstelfonds opzet, zoals de Franse president Emmanuel Macron voorstelt. Uitkijken of Christine Lagarde tijdens haar persconferentie de deur hiervoor open zet.

Amerikaanse inflatie blijft hoog

Komende donderdag krijgen we nieuwe inflatiecijfers uit de VS. De verwachting is dat het momentum van de prijsstijgingen verder toenam in februari. Door toenemende energieprijzen en de krappe arbeidsmarkt, hoewel het arbeidsmarktrapport over de maand februari suggereert dat de opwaartse loondruk langzaamaan wat afneemt.

Hoe dan ook, afgelopen week verklaarde voorzitter Jerome Powell van de Amerikaanse centrale bank (Fed) al dat zijn bank de geplande renteverhogingen doorzet. Ondanks de toegenomen geopolitieke onzekerheden door de oorlog in Oekraïne. De nieuwe informatie over de inflatie zal deze visie enkel bevestigen.

We merken nogmaals op dat de impact van de oorlog op de Amerikaanse economie veel kleiner is dan op de Europese. Denk hierbij aan de bijna verwaarloosbare handelsrelatie van de VS met Rusland en Oekraïne en aan de omvangrijke Amerikaanse gas- en olieproductie.

Einde Chinese zero-Covid-politiek?

Tot slot aandacht voor de Chinese kredietverlening in februari. We kijken naar signalen of er vanuit deze hoek ondersteuning komt voor de matige Chinese groei.

Het Nationaal Partij Congres (NPC) prikte de groeidoelstelling voor 2022 rond de 5,5%. Vorig jaar was dat nog 6%. Grote plannen voor fiscale steun werden niet aangekondigd, maar alles opgeteld (centrale en lokale begrotingen, plus fondsen die buiten de begroting vallen) zou die ongeveer constant moeten blijven.

Er duiken berichten op dat beleidsmakers de Chinese zero-Covid-politiek (één van de redenen achter het zwakke economische plaatje) willen verlaten en geleidelijk testgebieden gaan afbakenen waarin ze de restricties losser laten. Afwachten hoe dit verdergaat. Met 40% van de 80-plussers nog niet gevaccineerd, zal dit sowieso een delicate oefening worden. Die op zijn vroegst pas komende zomer te verwachten is.

Luc Aben is hoofdeconoom bij Van Lanschot.