Maar de centraal bankiers zijn verre van unaniem over besluit eerder te stoppen met obligatieopkoop.

In het kort:

• ECB verwacht voldoende groei voor 2022, trekt monetaire teugels aan
• Amerikaanse centrale bank verhoogt woensdag waarschijnlijk de rente
• China wil groei op peil houden, daar gaat beleidsrente wellicht omlaag

Afgelopen donderdag besliste de Europese Centrale Bank (ECB) om haar opkoopprogramma voor obligaties vanaf het derde kwartaal stop te zetten. Tenminste, als er tegen die tijd geen sprake is van een afnemende inflatiedruk. Frankfurt trekt de monetaire teugels zo strakker aan dan verwacht. Tot nu toe was het plan om minstens tot het eind van dit jaar obligaties te blijven opkopen.

Begin februari had ECB-voorzitter Christine Lagarde weliswaar al gehint op een minder ruim geldbeleid ofwel een snellere afbouw van de obligatie-opkopen, maar dat was voordat de oorlog in Oekraïne losbarstte. Die oorlog is inmiddels tweeënhalve week aan de gang en werpt zijn schaduw over economische verwachtingen.

Geen pas op de plaats

We gingen er dan ook vanuit dat de ECB een pas op de plaats zou maken, dat zij even zou afwachten wat er met het economische momentum en op financiële markten gebeurt. Niet dus; vooralsnog rekent de ECB erop dat de economische groei in 2022 met 3,7% voldoende hoog blijft en dat oplopende inflatie momenteel meer aandacht vraagt om onder controle te blijven.  

Per saldo reageerden financiële markten gelaten op het ECB-besluit. Initieel trok de euro aan tegenover de dollar, maar dat was van korte duur. Wellicht speelde mee dat samen met de persconferentie van Lagarde nieuwe Amerikaanse inflatiecijfers naar buiten kwamen. Die waren wederom hoger dan verwacht.

Amerikaanse inflatie wederom hoger dan verwacht

Ook het feit dat de ECB wat meer open laat wanneer zij de beleidsrente verhoogt, zal een rol hebben gespeeld in de valutabewegingen. Eerder gaf de ECB aan dat een renteverhoging snel na het einde van het opkoopprogramma zou volgen. Dat hoeft niet langer zo te zijn.

De langetermijnrentes in de eurozone gingen hoger, met een wijdere risico-opslag voor Italië. Maar ook dit effect zette niet verder door.   

Europese aandelen sloten een volatiele week af met een winst van 2% (MSCI Europa). De Amerikaanse beurs gaf 3% prijs (MSCI USA). Naast de zorgen over het geopolitieke geweld kijkt technologiebeurs Nasdaq met een ietwat bezorgde blik naar de plannen van de Amerikaanse centrale bank Federal Reserve (Fed) om het monetaire beleid aan te scherpen.

Geen unanimiteit

Het ECB-besluit om het opkoopprogramma vanaf het derde kwartaal stop te zetten was verre van unaniem, zo bleek op de persconferentie. Blijkbaar zijn er toch bestuurders die zich eerder zorgen maken over de economische omgeving dan over de inflatie.

De ECB-geleerden in Frankfurt pasten hun groeiverwachtingen voor 2022 alvast neerwaarts aan: van 4,2% naar 3,7%. Dat lijkt ons een optimistische inschatting, tenzij de situatie aan het oorlogsfront snel ten goede keert natuurlijk. Helaas is dat onvoorspelbaar.

Een groeiafname van 4,2% naar 3,7% lijkt ons een optimistische inschatting

Morgen krijgen we met de Duitse ZEW-index één van de eerste economische indicatoren sinds het uitbreken van de Russisch-Oekraïense oorlog. Niet dat deze sentimentsbarometer onder professionele beleggers een grote voorspellende waarde heeft voor de reële economie. Vaak beweegt de score mee met de ‘waan van de dag’. Maar dit keer zal de verwachte daling wellicht de toon zetten voor de data die de komende weken uitkomen.

Wat de ECB betreft: we zullen zien in juni. Mocht het economisch momentum al te zeer vertragen, dan beloven de discussies rond de ECB-bestuurderstafel weer heftig te worden. Wat vooral het geval zal zijn, wanneer risico-opslagen op obligatiemarkten alsnog verder uitlopen.

Voorlopig hebben de haviken bij de ECB het laken naar zich toe getrokken. Maar de duiven zullen datzelfde laken misschien niet zomaar loslaten. Zeker als de oorlog in de Oekraïne zich langer zal gaan voortslepen. 

Hogere Amerikaanse beleidsrente

Na de ECB is het deze week de beurt aan de Amerikaanse centrale bank (Fed). Er komt zo goed als zeker een renteverhoging van 25 basispunten. Fed-voorzitter Jerome Powell kondigde die recent min of meer aan in een verklaring voor het Amerikaanse Congres. De inflatiecijfers van de maand februari — 7,9% totale inflatie; 6,4% kern-inflatie — zullen hem niet van gedachten hebben doen veranderen, integendeel.

De Amerikaanse centrale bank hoeft zich minder zorgen te maken over de economische dynamiek dan de ECB. Zowel geografisch als economisch liggen de VS immers verder van het Europese conflict.

VS zijn voor hun energie niet afhankelijk van het buitenland

Niet dat de VS geen last hebben van hogere energieprijzen. Maar de VS zijn voor hun energie niet afhankelijk van het buitenland. Bovendien hebben zij een vangnet van schalie-energie waar het aantal actieve productielocaties voor olie & gas groeiende is. Hoewel producenten uit die sector terughoudender zijn dan vroeger om de productiecapaciteit zomaar op te hogen.

Als energieprijzen rond de huidige niveaus blijven schommelen, kunnen we de impact op de Amerikaanse groei inschatten rond de -0,2%. Consumenten verliezen weliswaar koopkracht door de dure energie, maar de sterke arbeidsmarkt biedt enig tegengewicht.

Chinese renteverlaging

Ondertussen krijgt China te kampen met een nieuwe virusgolf. Naar Chinese normen wel te verstaan, met 1000 nieuwe meldingen afgelopen vrijdag. Hoe dan ook, het verkleint de kans dat China snel een eind maakt aan het zero-Covid-beleid. Dat drukt op de economische activiteit. Zoals deze week naar verwachting zal blijken uit nieuwe cijfers voor de industriële productie en detailhandelsverkopen.

Daarnaast zal China stilaan de gevolgen van de Russisch-Oekraïnse oorlog voelen. Omdat energie duurder wordt en de Europese economische motor een tandje lager gaat. De positie van China in dit conflict is penibel. Enerzijds wil het land de betrekkingen met Rusland bewaren, anderzijds is er druk vanuit het Westen om de invasie af te keuren. 

De positie van China in dit conflict is penibel

Twee weken terug prikten de Chinese beleidsmakers de groeidoelstelling voor 2022 rond de 5,5%. Het zal een hele uitdaging worden om die te halen. Bijgevolg verwachten we geleidelijk meer steunmaatregelen. Morgen wellicht te beginnen met een nieuwe renteverlaging door de Chinese centrale bank (PBOC).

Luc Aben is hoofdeconoom bij Van Lanschot.