Europese centrale bank moet periode overbruggen totdat merendeel bevolking coronavaccin heeft.

En verder:

• Langer obligaties opkopen en meer financiering aan banken door ECB
• Wij spreken eerder van een zwakkere dollar dan van een sterkere euro
• Er moeten enkele knopen worden doorgehakt: economische steun aan Amerikaanse burgers, brexit en Europees Herstelfonds

Een blikvanger voor beleggers is  de beleidsvergadering van de Europese Centrale Bank aanstaande donderdag. Met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid zullen de centrale bankiers het monetaire gaspedaal dieper intrappen. Door het PEPP-programma op te rekken (Pandemic Emergency Purchase Programme) en/of bijkomende TLTRO’s (targeted longer-term refinancing operations) te plannen.

PEPP voorziet in een extra aankoop van staats- en bedrijfsobligaties door de ECB voor een totaalbedrag van 1.350 miljard euro. Met het huidige opkooptempo zou dat bedrag ergens medio 2021 volledig gebruikt zijn. Naar verwachting wordt donderdag het beschikbare volume met 500 miljard euro opgetrokken. Financiële markten rekenen daar al op. De aankopen van obligaties kunnen dan doorgaan tot eind 2021 of medio 2022.

Onder het TLTRO-programma kunnen banken tegen bepaalde voorwaarden goedkoop geld lenen -zelfs tegen een fors negatieve rente- bij de ECB. De voorwaarde is dat banken het geld op hun beurt uitlenen aan bedrijven en consumenten. Deze twee maatregelen zijn erop gericht om de kapitaalmarktrente te drukken en de kredietverlening op gang te houden.

ECB wil overbruggen

Betekent het vergroten van zijn obligatie-opkoopprogramma dat de ECB pessimistisch over de Europese economie in 2021 is? Pessimistischer dan het positieve sentiment op de financiële markten nu coronavaccins in aantocht zijn?

De ECB is niet noodzakelijk pessimistischer, maar er is nu eenmaal nog een behoorlijke periode te overbruggen tot grote delen van de bevolking de coronaprik krijgen. Dat bleek vorige week uit de vaccinatieplannen van verschillende Europese landen.

Als de terugkeer naar het normale door de vaccinaties slechts geleidelijk verloopt, dan verloopt het economische herstel trager en de druk op de inflatie blijft matig. Het zijn deze argumenten waardoor de ECB méér in actie komt.

Hoe dan ook wil de centrale bank de langetermijnrente laag houden. Zelfs tot geruime tijd nadat deze coronapandemie achter ons zal liggen. Naast het reguliere opkoopprogramma voor obligaties, draagt PEPP hieraan bij.

Méér goedkope financiering

Met een lage rente alleen is de ECB er niet, er is méér nodig om het goedkope geld naar de reële economie te laten stromen. Wellicht dat de centrale bank daarom met nieuwe TLTRO’s voor de dag komt. Mochten de voorwaarden bij de TLTRO bovendien verder versoepeld worden met nog lagere financieringsrente voor banken dan biedt dat enig tegenwicht aan de toenemende neiging bij banken om terughoudend te worden met de kredietverlening.

Banken worden voorzichtig met het verstrekken van krediet vanwege de onduidelijkheid over de uiteindelijke gevolgen van de Covid-19-crisis. De afgelopen maanden draaide de kredietmachine weliswaar soepel, maar vaak was dit met achterliggende overheidsgaranties. Naarmate de tijd vordert, zal de terugbetalingskracht van bedrijven en consumenten weer relevanter worden. Vandaar de toenemende terughoudendheid.

Duurdere euro geen acuut probleem

Wij zijn ook benieuwd of de ECB iets zegt over de wisselkoers van de euro. De euro doorbrak vorige week de grens van de 1,20 tegenover de dollar. Officieel streeft de ECB niet naar een bepaald niveau voor de eenheidsmunt, maar de koers van de euro heeft wel impact op de inschattingen voor economische groei en inflatie. Een sterkere euro hindert de export en drukt de inflatie omlaag via goedkopere import.

Toch moeten we de sterkere euro relativeren. Een niveau van 1,20 tegenover de dollar is in een langjarig perspectief min of meer het gemiddelde. Tegenover het mandje van munten van landen waar de eurozone zaken mee doet, is de euro bovendien niet fundamenteel overgewaardeerd.

Het is wellicht beter om te spreken van een ‘zwakkere dollar’ dan van een ‘sterkere euro’.  Aangedreven door de golf van optimisme die over financiële markten spoelde na het hoopgevende vaccinnieuws. Traditioneel verzwakt de dollar in dergelijk optimistische omgeving. Voor de ECB is het zinloos om zo’n koersbeweging te counteren.

Aftikken graag

In de Verenigde Staten lijken Democraten en Republikeinen ondertussen tot overeenstemming te komen over een nieuw steunpakket voor burgers. Het bedrag dat nu op tafel ligt is 908 miljard dollar. Hiermee lijken vooral de Republikeinen de slag te winnen, want de Democraten mikten eerder op 2.400 miljard.

Los van het precieze bedrag, is het voor de kortere termijn echter belangrijk dat er in elk geval nieuw steun komt voor werklozen, kleinere ondernemingen en lokale overheden. Het aantal coronabesmettingen in de Amerika blijft immers toenemen. Steeds meer steden en staten trekken de beperkende teugels aan. En er zit zand in de banenmachine, zoals vorige vrijdag bleek.

In november kwamen er slechts 245 duizend nieuwe banen bij en dat was een heel eind onder de verwachting van 500 duizend en was ongeveer hetzelfde maandelijkse aantal als begin dit jaar. Met dat verschil dat de werkloosheid toen slechts 3,5% bedroeg. Komende vrijdag zullen we zien hoe het met het consumentenvertrouwen is gesteld.  Positief vaccinnieuws en negatieve viruscijfers strijden om het gemoed van de Amerikaan. Met op dit moment wellicht een nipte overwinning voor de laatste.

Aandelenbeleggers verwelkomden vorige week alvast de geruchten over een nakend compromis tussen Republikeinen en Democraten. Hopelijk kan het gepolariseerde Washington de komende dagen de nieuwe begrotingssteun aftikken.

En nu we het toch over aftikken hebben: ook de Brexit-onderhandelaars en de Europese Raad wat betreft het Herstelfonds moeten stilaan knopen doorhakken. Het is afwachten of ze daartoe in staat zijn.

Luc Aben is hoofdeconoom bij Van Lanschot.