En verder:

• Nog flink aantal maanden te overbruggen tot breed vaccinatieprogramma
• Veel sentimentsindicatoren op economische agenda
• Afwachten hoe Amerikaanse economie de winter doorkomt: met of zonder overheidssteun

De goednieuwsshow over effectieve coronavaccins houdt aan. Pfizer en BioNTech trokken na ruimere analyse van de testresultaten de efficiëntiegraad van hun vaccin op van 90% naar 95%. Met goede resultaten bij 65-plussers. Bij biotechnologiebedrijf Moderna zijn de cijfers van dezelfde hoge kwaliteit. Maandag kwamen farmaceut AstraZeneca en de Universiteit van Oxford met de testresultaten van hun vaccin. Ook hier biedt het vaccin 90% bescherming. Nu is het wachten op farmaceut Johnson & Johnson.

Toch zijn er nog een flink aantal maanden te overbruggen tot een breed vaccinatieprogramma mogelijk is. In de Verenigde Staten schommelt het dagelijkse aantal nieuwe coronabesmettingen rond de 200.000.

Europa stevent weer af op economische krimp in het lopende laatste kwartaal van het jaar als gevolg van de maatregelen om de tweede besmettingsgolf in te dammen. Die krimp is echter minder diep  dan in de lente. Mobiliteitsdata zoals het gebruik van het openbaar vervoer en de lengte van files suggereren een impact die ‘slechts’ de helft zo groot is als in het  voorjaar. Met net als in de lente verschillen tussen landen. Zo vertonen Frankrijk en Italië een grotere terugval in de  mobiliteit dan Duitsland.

Maar het zicht op het einde van de coronatunnel houdt de moed erin bij burgers en beleggers. En als het aantal besmettingen in Europa en VS daalt, met daaropvolgend weer afbouw van de lockdowns (in Europa), dan ontstaat er opnieuw een positieve impuls voor de economie. Weliswaar minder sterk dan in de periode mei-juni, maar toch mooi meegenomen.   

En verder op de macro-economische agenda

Sentiment overheerst

Op de macro-economische agenda staan deze week een hele reeks sentimentsindicatoren: de Duitse IFO, de Economic Sentiment Indicator van de Europese Commissie en de Markit PMI’s (inkoopmanagersindices) voor zowel de dienstensector als de industrie in de eurozone en de VS. Ze geven een beeld van het vertrouwen in de economie bij ondernemers en consumenten.

Met name de Europese dienstensector wordt wederom getroffen door de beperkende maatregelen om de coronabesmettingen te beteugelen. We verwachten een verdere terugval van de Services PMI in de krimpzone met een score lager dan 50, de grens tussen verwachte economische groei en krimp.

Ook in de VS valt de score voor de dienstensector in november ten opzichte van oktober wellicht terug, maar wij verwachten dat die wél boven de 50-grens blijft (en dus in de economische groeistand blijft). Beperkende maatregelen zijn in de VS minder wijd verspreid en/of diepgaand. Althans voorlopig, want op steeds meer plaatsen grijpen overheden opnieuw in om greep te krijgen op de coronabesmettingen.

In de industrie is het economisch beeld in de VS én in Europa beter. Deze sector is minder afhankelijk van het verbod op menselijke samenkomst. Bovendien profiteert hij vaak van de verschuiving in het consumptiepatroon: van diensten naar ‘spullen kopen’. Spullen die geproduceerd moeten worden.

Wij verwachten dat het economische vertrouwen bij industrie-ondernemers een tikkeltje slechter dan verwacht is, maar dat maakt niet echt rouwig. Het vaccinpositivisme blijft de komende tijd de aandachtstrekker. Natuurlijk moet de coronapandemie niet – nogmaals – de bodem onder de economie wegslaan, maar daar gaan wij niet van uit.

Amerikaanse politiek kan hinderpaal zijn

We krijgen deze week ook cijfers over de Amerikaanse persoonlijke inkomens en bestedingen in oktober. Vorige week illustreerden de licht tegenvallende Amerikaanse detailhandelsverkopen in oktober (+0,3% maand-op-maand) alvast de impact van het toenemende aantal Amerikaanse besmettingen. Vooral de verkoop in fysieke winkels had het moeilijker. Ook anekdotische gegevens over bijvoorbeeld restaurantbezoek of hotelovernachtingen leveren een beeld van een afnemend economisch momentum.

De komende weken is het afwachten of de Amerikaanse economie de winter doorkomt zonder nieuw economisch steunpakket van de overheid. Het aantal nieuwe aanvragen voor een werkloosheidsuitkering kwam alvast boven verwachting uit.

De politieke situatie in de VS kan kordaat ingrijpen verhinderen. Dat het ministerie van Financiën de Amerikaanse centrale bank Federal Reserve oproept om de resterende middelen van een noodprogramma voor kredietverlening aan kleinere ondernemingen en lokale overheden terug te storten, is een illustratie van de potentiële economische gevolgen van het politieke schouwspel.

Niet dat het de afgelopen maanden storm liep voor deze faciliteit. Maar ze staat klaar. Bij ontmanteling is de kans reëel dat over de partijgrenzen heen de wil ontbreekt om ze weer op te starten indien nodig is.

Start koopseizoen

Een aantal programma’s voor extra steun aan werklozen af. Bijvoorbeeld voor zelfstandigen die daar normaal geen recht op hebben. Daar staat tegenover dat die extra steunpakketten op dit moment nog slechts 1% van de geaggregeerde persoonlijke inkomens uitmaken. Bovendien hebben veel Amerikanen best wat spaarreserves opgebouwd. Die kunnen alsnog aangesproken worden om de besteden.

Deze week start het belangrijke holiday season, de periode in het jaar tot de feestdagen waarin de Amerikaanse detailhandel zijn centen moet verdienen. Komende vrijdag is de aftrap met Black Friday en volgende week maandag is het de beurt aan Cyber Monday. De start van het koopseizoen geeft een indicatie hoe de consumptievlag erbij hangt bij de Amerikaan. Door Covid-19 kunnen Amerikanen ervoor kiezen om meer online te bestellen en dat is in het nadeel van de traditionele, fysieke winkels.     

Aantal optimisten neemt toe

Financiële markten wisselen ondertussen goedgeluimde dagen af met wat meer zorgelijke. Dat zal nog wel even zo blijven. Per saldo lijken er echter steeds meer optimisten op te staan. Kijk maar naar de positieve cijfers waarmee Europese aandelenbeurzen vorige week afsloten. Het zijn precies die beurzen die veel sectoren bevatten die gevoelig zijn voor de economische cyclus. Veel beleggers lijken erin te geloven dat er in 2021 een economisch herstel optreedt door verdwijnen van de coronapandemie. In hun ogen zijn er minder redenen om pessimistisch te zijn.