Discussie over herstel- of investeringsfonds voor Europese economie voor beleggers zeer relevant.

En verder:

• Van een investeringsfonds profiteren álle Europese landen
• Economisch sentiment onder bedrijven en consumenten is aanhoudend laag
• Beperken van schuldenberg heeft in China nu minder prioreit

De medisch historicus Frank Snowden onderstreepte in een interview in de Belgische krant De Tijd de rol die ziektes en pandemieën in de wereldgeschiedenis hebben gespeeld. Zo dwong gele koorts in de Franse kolonie Haïti Napoleon af te zien van zijn ambities op het Amerikaanse continent. De malariamug hielp letterlijk om het Romeinse Rijk de doodsteek te geven.

Het is nog vroeg om met stelligheid te beweren dat ook de Covid-19-pandemie structurele gevolgen zal hebben voor het geopolitieke en economische wereldplaatje. Maar de kans is reëel. Neem bijvoorbeeld de Europese Unie en de eurozone.

Van herstelfonds…

De voorzitter van de Europese Commissievoorzitter Ursula von der Leyen legt deze week een begrotingsvoorstel voor de Europese Unie voor de periode 2021-27 op tafel. Met daaraan gekoppeld een specifiek ‘Herstelfonds’ om de Europese economie er bovenop te helpen na de coronacrisis.

De Franse president Macron en Duitse bondskanselier Merkel gaven vorige week maandag alvast een schot voor de boeg. Met best veel weerklank, omdat de financiering van het fonds gebeurt met gezamenlijk uit te geven schuld en door financiële transfers (een gift in plaats van een lening).

Landen als Nederland, Oostenrijk, Denemarken en Zweden zijn geen voorstander van het plan Macron-Merkel. Zij willen zo weinig mogelijk gezamenlijke schuld op Europees niveau. Ook willen deze landen liever leningen met voorwaarden verstrekken in plaats van giften doen.

Toch zal het voorstel van de Europese Commissie waarschijnlijk veel parallellen vertonen met de Frans-Duitse gedachtengang. Vervolgens is het aan de Europese Raad (Europese staats- en regeringsleiders) om medio juni de knopen door te hakken. Dat beloven nog pittige discussies te worden. Maar als méér gezamenlijke schulden én giften in plaats van leningen overeind blijven, dan heeft Covid-19 wel degelijk een steen(tje) verlegd in het verloop van de Europese rivier.

… naar investeringsfonds

Voor economisch overleven van de coronacrisis past naast een gemeenschappelijk Europese monetair beleid ook een groter gemeenschappelijk Europees begrotingsbeleid. Covid-19 treft immers alle Europese landen.

Natuurlijk hebben de landen die bezwaar maken tegen een gezamenlijk Europees begrotingsbeleid een punt. Al was het maar omdat de – waarschijnlijk – grootste ontvangers van de hulp vaak net die landen zijn die de afgelopen jaren méér hadden kunnen doen om hun begroting op orde te brengen.

Belangrijk is echter wat er uiteindelijk gebeurt met de financiële hulp. Als die louter wordt gebruikt om de gaten in de courante begrotingen (zorg, onderwijs, pensioenen) te dichten, dan hebben de tegenstribbelaars gelijk. Om de nood op korte termijn te helpen verlichten zijn andere Europese programma’s opgetuigd. En op middellange termijn moet ieder land zélf instaan voor voldoende reguliere begrotingsmiddelen.

Maar als het herstelfonds een investeringsfonds wordt, dan is dat een ander verhaal. Investeringen in bijvoorbeeld infrastructuur, 5G-netwerken en onderzoek en ontwikkeling vergroten namelijk het structurele groeipotentieel van de Europese economie op langere termijn. Daar profiteren de steuntrekkende landen individueel van, maar ook de eurozone als geheel.

Relevant voor beleggers

Om er een cliché tegenaan te gooien: een ketting is maar zo sterk als de zwakste schakel. Het verschil in economische veerkracht tussen de verschillende schakels van de eurozone mag niet te hoog oplopen, anders breekt de ketting. En dan dreigen de individuele schakels, ook de sterkere, verweesd achter te blijven als ze het alleen moeten rooien op het grote mondiale speelveld.  

De discussies over een herstel- of investeringsfonds zijn ook voor beleggers zeer relevant. Die reageerden begin vorige week positief op het Frans-Duitse initiatief: aandelen stegen en het renteverschil (spread) tussen zuidelijke Europese landen en Duitsland daalde. Een stevig en toekomstgericht Europees begrotingsantwoord is geen voldoende voorwaarde om uiteindelijk de crisis te overwinnen. Maar wél een noodzakelijke.

Macro-economische agenda

Lichtpuntjes geven wat meer vertrouwen

In de macro-economische agenda springt deze week eerst en vooral de Duitse IFO-indicator in het oog (publicatie maandag). Deze gezaghebbende index geeft een beeld van het vertrouwen van Duitse ondernemers in de economie. Wij verwachten een indexstand die overeenkomt met de Markit PMI’s: een lichte opleving, maar in absolute termen op een aanhoudend laag niveau.

Hetzelfde beeld verwachten we bij de Economisch Sentiment-indicator (ESI-index) van de Europese Commissie (publicatie komende donderdag). Die peilt het economisch sentiment bij industriële bedrijven, dienstverleners, detailhandel, bouw en consumenten in de eurozone. Bij de opleving van zowel de IFO- als de ESI-indicator speelt de voorzichtige versoepeling van de sociale beperkingen in de afgelopen weken een rol.

Loopt de ECB zich warm om meer te doen?

De nieuwe – lage –  inflatiecijfers voor de eurozone zullen zowel de impact van de lagere energieprijzen als van de coronacrisis weerspiegelen. En de ECB argumenten leveren om zijn steunmaatregelen te verruimen, bijvoorbeeld door de aankoopvolumes op obligatiemarkten verder op te drijven of zelfs uit te breiden naar minder kwaliteitsvolle bedrijfsobligaties. Net zoals de Amerikaanse centrale bank Federal Reserve dat doet. Maar dat is iets voor nieuwe beleidsvergadering van de ECB volgende week op 4 juni.

China stimuleert economie verder

Een idee van het economisch vertrouwen onder Chinese inkoopmanagers krijgen we van het officiële statistische bureau NBS (publicatie zaterdag). China kan een blauwdruk zijn voor hoe het herstel van de economie bij ons gaat verlopen.

Het herstel van de Chinese economie na bedwingen van het coronavirus is met drie woorden samen te vatten: gestaag maar geleidelijk. Zo viel de afgelopen dagen bij het jaarlijkse Nationale Volkscongres op, dat Chinese beleidsmakers geen specifieke groeidoelstelling voor de economie noemden. Wat illustreert dat nog niet alles op rolletjes loopt.

De Chinese beleidsmakers kondigden op het Volkscongres wel een nieuw stimuleringspakket voor de economie aan ter grote van 4% van het BBP. Sinds 2018 zoekt China een evenwicht tussen enerzijds het stimuleren van de economische groei en anderzijds het in de hand houden van de schuldenberg. Dat laatste lijkt nu minder prioriteit te hebben. Economische groei en het bewaren van maatschappelijke rust staan nu voorop. 

Ondertussen hopen wij dat de relatie tussen China en de Verenigde Staten niet verder verslechtert. De retoriek uit beide kampen laait alsmaar op. China sprak over een onvermijdelijke hereniging met Taiwan, de VS kijkt met argusogen naar de mogelijke goedkeuring van controlerende veiligheidswetgeving voor Hongkong. Het aannemen van die wetgeving in het Nationaal Volkscongres kan voor verdere escalatie van de spanningen zorgen en een mogelijke bedreiging voor het gesloten handelsakkoord. We zagen maandagochtend dat de Chinese munt terrein verloor ten opzichte van de dollar en nu een officiële koers heeft van 7,1209 yuan, de laagste stand sinds 2008.    

Luc Aben is hoofdeconoom bij Van Lanschot.