ECB, Fed en Bank of Japan staan in ‘whatever it takes’-modus.

En verder:

• Fed koopt zelfs highyieldobligaties op, de ECB vanaf donderdag ook?
• Economisch vertrouwen Amerikaanse ondernemers zal flink zijn afgenomen
• China leert dat terugkeer naar een ‘normale’ samenleving en economie heel geleidelijk gaat.

Centraal bankiers namen de afgelopen weken in sneltreinvaart maatregelen die tot voor kort nog zo goed als ondenkbaar waren. Zowel wat betreft inhoud als omvang van de monetaire interventies. Zo trapte de Bank of Japan de week maandag af met de mededeling dat hij onbeperkt Japanse staatsobligaties kan kopen.

De Amerikaanse centrale bank Federal Reserve (Fed) gaf eerder al aan, dat hij zich nu ook op de markt voor bedrijfspapier van slechte kredietwaardigheid (non-investment grade) gaat begeven en die highyieldobligaties opkoopt. Om die markt toch maar draaiende te houden.

Daarnaast spelen Fed-voorzitter Jerome Powell en zijn collega’s een coördinerende rol in de praktische uitvoering van de stimuleringsprogramma’s van de Amerikaanse regering. Bijvoorbeeld overbruggingskredieten aan kleine ondernemingen vanuit het zogenoemde Main Street Lending Program lopen via de Fed. Wie had dit zes of zeven weken terug durven voorspellen?

Macro-economische agenda

Sombere Amerikaanse inkoopmanagers

De Fed heeft woensdag een reguliere beleidsvergadering op de agenda staan. Nu financiële markten enigszins tot (relatieve) rust zijn gekomen, verwachten we niet dat de centrale bank deze week met aanvullende initiatieven komt om de markten en de economie te steunen. Behalve misschien met bijkomende ondersteuning in de financiering van lokale overheden. Maar verder beperkt de bank zich waarschijnlijk tot het geven van een stand van zaken van zowel de voortgang van de verschillende ondersteuningspakketten als over zijn perceptie van de economische situatie.

Wat de Amerikaanse economie betreft, krijgen we morgen ook een inschatting van de groei in het eerste kwartaal. De eerste drie maanden van het jaar verliepen in de VS nog grotendeels normaal. Covid-19 begon pas vanaf medio maart toe te slaan. Toch zal het groeicijfer negatief zijn.

Niet terug- maar vooruitkijken

Relevanter echter dan economische cijfers die terugkijken zijn de parameters die de huidige stand van zaken en de toekomst inschatten. Zoals de ISM Manufacturing Index voor april, die vrijdag wordt gepubliceerd. Die geeft het economisch vertrouwen onder inkoopmanagers in de industrie weer.

De ‘collega-index’ Markit PMI viel terug tot 36,9, zo leerden we vorige week. Een indexwaarde boven de 50 wordt doorgaans gezien als een teken van vertrouwen en groei. Bij een indexstand onder de 50 wordt een afname van bedrijfsactiviteiten verwacht. In maart stond de Markit PMI nog op 48,5.

Voor de ISM Manufacturing is hetzelfde verloop te verwachten en wat natuurlijk een fikse val is. De industrie lijdt. Toch is deze crisis er vooral één van de dienstensectoren. Daar worden de échte klappen uitgedeeld bij de verschillende (vertrouwens)indicatoren.

Beleggers weten inmiddels dat we door een economisch dal gaan. Door zicht op licht aan het eind van de tunnel - door het geleidelijk opheffen van de lockdowns - hebben de zeer matige economische cijfers beperkte impact op het humeur van die belegger.

‘Whatever it takes’ bij de ECB

Voor de eurozone krijgen we deze week ook een eerste inschatting van de economische groei in het eerste kwartaal. Ook volgen cijfers over het vertrouwen in de economie bij consumenten en ondernemers zoals de Europese Commissie die meet. Maar alle ogen zijn vooral gericht op de beleidsvergadering van de Europese Centrale Bank (ECB) komende donderdag.

Net als de Federal Reserve schakelde de ECB heel snel naar een ‘whatever it takes’-modus: alles uit de kast halen om het financiële systeem drijvende te houden. Met ook hier maatregelen die twee maanden geleden nog als extreem onwaarschijnlijk werden beschouwd. Denk aan het loslaten van de verdeelsleutel bij het opkoopprogramma van staatsobligaties. Normaal gebeuren die aankopen naar rato van de grootte van de economie van de diverse eurolanden. Dat is grotendeels losgelaten. Obligatiemarkten die even méér steun nodig hebben, zoals de Italiaanse, krijgen die meteen van de ECB.

De ECB aanvaardt ook obligaties van slechte kredietwaardigheid (non-investment grade) als onderpand in ruil voor cash aan financiële instellingen die dat nodig hebben. In tegenstelling tot de Fed is de ECB echter nog niet actief met opkoop op de markt voor dergelijk schuldpapier. Misschien vanaf overmorgen wel? Als de ECB het besluit neemt om non-investmentgrade bedrijfsobligaties te gaan opkopen dan onderstreept dat nogmaals de houding van ‘alle maatregelen nemen die nodig zijn om de economie en financiële markten te steunen’ in Frankfurt.

Alle steunmaatregelen van de ECB schetsen een kader waarbinnen de verschillende lidstaten een ruim begrotingsbeleid optuigen. Grotendeels ieder land voor zich. Hoewel de ministers van Financiën twee weken terug ook overeenstemming bereikten over een Europees pakket van 540 miljard euro. Wellicht als eerste aanzet naar méér Europese coördinatie. Maar hierover verwachten we pas medio mei meer nieuws. ECB-voorzitter Christine Lagarde is in ieder geval voorstander. Ongetwijfeld komt ze daar overmorgen op terug.

Laboratorium China

In China is het uitkijken naar de PMI’s voor de industrie en de dienstensector van het officiële statistische bureau NBS. Omdat China vooraan liep in de coronabesmettingscurves en de beperkende maatregelen, is het een soort ‘laboratorium’ voor hoe het verloop van de samenleving en de economie zich in Europa en de VS verder zou kunnen ontwikkelen. Een les van de afgelopen weken is in ieder geval dat herstel héél geleidelijk gebeurt. De verwachting of hoop dat we snel naar ‘business as usual’ zouden kunnen terugkeren, is door de Chinese ervaringen alvast flink gefnuikt. Ook in Europa moeten we ons voorbereiden op een tragere terugkeer naar een genormaliseerde (economische) samenleving.

Luc Aben is hoofdeconoom bij Van Lanschot.