Reken op stevige koersvolatiliteit bij aandelen door tegenvallende economische berichten de komende tijd.

In het kort:

• Consumentenvertrouwen holt achteruit door oplopende werkloosheid
• Voor economie komt het aan op snel bedwingen van coronapandemie
• Devies voor beleggers: kies defensieve aandelen en ben voorzichtig met consumptie-aandelen.

De berichtgeving over economische peilstokken zoals werkgelegenheid en consumentenvertrouwen stond deze week in de schaduw van alle aandacht voor de bestrijding van het coronavirus. Het verloop van het aantal besmettingen en de massale steunmaatregelen van centrale banken en overheden voor bedrijven en burgers kapen het nieuws. Dat is logisch, maar er hangt een wereldeconomie aan vast die zeer abrupt tot stilstand is gekomen. Wij gaan zien hoe diep het economische dal is waarin wzijn beland en nog belangrijker: hoe snel zal het herstel in Europa en de Verenigde Staten verlopen.

Werkgelegenheid is grootste zorg

De economische indicaties voor maart, de maand waarin het coronavirus zich ontwikkelde tot een wereldwijde pandemie, zijn ronduit dramatisch. En het wordt nog erger. Onze grootste zorg is de werkgelegenheid. Het is juist de consument die het trekpaard van de economische groei in Europa, de VS en China is. Het aantal ontslagen en werktijdverkorting neemt nu schrikbarende vormen aan en dat doet het consumentenvertrouwen en de consumptie geen goed.

Onderstaande grafiek laat de verwachte aanvragen voor werktijdverkorting de komende maanden in Duitsland zien. Dat cijfer is hoger dan de tijdens de financiële en economische crisis in 2008-2010

Verwacht aantal medewerkers met ‘Kurzarbeit’ in Duitsland

Voor Europa is de verwachting dat de werkloosheid eind juni mogelijk stijgt tot 12%. In januari was dat nog 7,4%. Als de coronapandemie snel onder controle komt – normalisering van het dagelijks leven in een paar maanden – dan kan het werkeloosheidscijfer terugzakken naar 8% tot 8,5% aan het eind van 2020. Maar dat is nog aanzienlijk boven het niveau van begin 2020. Werkgevers zullen voorlopig voorzichtig zijn met hun personeelsbeleid, zo is de verwachting.

Record aantal werkloosheidsuitkeringen in VS

In de VS kwamen er deze week 3,3 miljoen werklozen bij. Dat is een wrang record. Het vorige record uit 1982 stond op iets minder dan 700.000 aanvragen voor een werkloosheidsuitkering. Een week geleden was het aantal nieuwe werklozen slechts 286.000 personen. Die grote toename binnen één week laat de brute uitwerking van het cornoavirus op de economie zien.

We moeten ook de komende weken rekenen op grote aantallen aanvragen voor werkloosheidsuitkeringen. Zo zijn circa 45 miljoen Amerikanen werkzaam in een dienstverlenend beroep met veel contact met mensen. Ook in de VS is afstand houden nu het beleid.

De Amerikaanse beroepsbevolking is grofweg 160 miljoen personen. We moeten er ernstig rekening mee houden dat het werkloosheidspercentage, dat nu nog 3,5% bedraagt, in mei of mogelijk al eind april oploopt tot meer dan 10%.    

Consumentenvertrouwen keldert

Met de baanonzekerheid is de grote vraag of consumenten geld blijven uitgeven. De rol van de consument in de westerse economieën is groot. De consumptie is grofweg vaak goed voor twee derde van het bruto binnenlands product.

De snelle stijging van de werkloosheid slaat een deuk in het consumentenvertrouwen. Het vertrouwen bij de Duitse consument holt hard achteruit. In de meting voor april van marktonderzoeksbureau GfK kelderden de verwachtingen voor de economie en inkomen en de bereidheid om te consumeren (zie grafiek).

Voor mei wordt een verdere daling van het sentiment bij consumenten voorzien met de kanttekening dat het vertrouwen van de Duitsers in de economie nu al bijna op het niveau van de kredietcrisis van 2008 zit. Omdat detailhandelsverkopen en consumentenvertrouwen in elkaars verlengde liggen is een scherpe daling van de Duitse winkelverkopen van 3% op jaarbasis te voorzien (op een voortschrijdend driemaands gemiddelde).     

Consumentenvertrouwen in Duitsland fors lager

Joe Sixpack krijgt $ 1.200

Voor de Amerikaanse consument is de onzekere werkgelegenheid meteen vervelend door de beperkte sociale vangnetten in de VS. Een Amerikaanse werkloosheidsuitkering duurt doorgaans maximaal zes maanden of korter en bedraagt veelal de helft van het laatstverdiende salaris. Weliswaar is de financiële positie bij Joe Sixpack (de gemiddelde Amerikaan) de afgelopen jaren verbeterd, maar 30% heeft geen enkele financiële reserve. Van de Amerikaanse werknemers leeft 75% van paycheck to paycheck en ondervindt direct problemen bij een maand geen loon.

Gelukkig komt de Amerikaanse overheid met tijdelijke bijstand voor zijn burgers met onder andere een cheque van $ 1.200 per inwoner. Maar ondanks de steunmaatregelen kan de consumptie in de VS snel onder druk komen. Een langer aanhouden van de coronapandemie met een bijbehorende lockdown is economisch rampzalig, dat weet ook president Trump.

Consumptie neemt af en verandert

Door het tanende consumentenvertrouwen gaan vooral de sectoren duurzame en niet-duurzame consumentengoederen een uiterst lastige tijd tegemoet. Uitholling van de financiële krachten van de consument kan een lange nasleep hebben met bijvoorbeeld minder toerisme en autoverkopen.

In de voedingsmiddelen- en drankensector kunnen aanbieders van dure A-merken meer last krijgen van aanbieders van goedkopere alternatieven of worden meegezogen in een prijzenoorlog. Ook goedkopere winkelformules kunnen meer in trek raken. Er hangt voor deze sectoren veel af van hoe de consument zich voelt en wat hij doet. De coronapandemie zorgt voor veel onzekerheid bij de consument.

Slecht nieuws in het verschiet

De ontwikkeling van een stijgende werkloosheid en lage consumentenvertrouwen pleit er voor beleggers voor om in hun aandelenportefeuille defensief gepositioneerd te zijn/blijven en bedrijven en sectoren te selecteren die relatief minder last hebben van een afzwakkend en veranderend consumptiepatroon. De sectoren gezondheidszorg en informatietechnologie zijn hiervan voorbeelden. Ook  fabrikanten met echte sterke merken hebben mogelijk minder last van vraaguitval.  

Wij verwachten de komende weken economische berichten die  - op zijn zachtst gezegd - niet mee zullen vallen. Meer werkloosheid, minder detailhandelsverkopen. Bedrijven gaan waarschuwen voor minder omzet en winst en zullen hun dividend en aandeleninkoopprogramma’s geheel of gedeeltelijk terugschroeven. De volatiliteit op de aandelenbeurzen houdt de komende tijd aan met kans op forse (neerwaartse) uitschieters.

Voor de economie komt het aan op de snelheid waarmee het coronavirus kan worden bedwongen, het openbare leven wordt hervat, de werkloosheid daalt en de consument weer meer vertrouwen krijgt.

Bekijk ook onze animatie over 5 scenario’s voor economisch herstel.

Jack Horvest is investment specialist.