Voorbereiden op financiële toekomst blijft essentieel, ook met negatieve spaarrente.

Mijn ouders leerden mij om te sparen. Ik stopte mijn zakgeld en inkomsten uit bijbaantjes in mijn spaarpot. Een paar keer per jaar ging ik dan naar de bank om de hoek en stortte het geld op mijn zilvervlootrekening.

Ik keek reikhalzend uit naar het bankafschrift. Hoeveel geld had ik al gespaard en welk extraatje in de vorm van rente zou ik ontvangen? Ik fantaseerde wat ik met mijn geld zou gaan doen, maar daadwerkelijk uitgeven deed ik het nog niet. Want op je 21ste verjaardag kreeg je als zilvervlootspaarder van de Staat nog een extra premie van 10% over het gehele spaartegoed. Dat maakte het de moeite waard om te wachten.

Andere financiële tijden

Tijden zijn veranderd. De Jeugdspaarwet, die de overheid in 1958 introduceerde om jongeren te stimuleren om te sparen, werd in 1992 ingetrokken. Daarmee kwam ook een einde aan de oorspronkelijke zilvervlootrekening.

Ook de spaarrente daalde gestaag. Na de kredietcrisis in 2008 volgde zelfs een flinke duikeling en vandaag de dag schommelen de spaarrentes in ons land rond het nulpunt. Oorzaak is het ruime geldbeleid van de Europese Centrale Bank (ECB) die de hoogte van de rente en spaarrente bepaalt. De ECB  heeft duidelijk andere prioriteiten dan het aanmoedigen van spaargedrag. Sterker nog, de ECB ziet juist graag dat consumenten en bedrijven meer geld uitgeven zodat de economie harder groeit en de inflatie toeneemt.

Ik ben geen voorstander van het beleid van de ECB

Om consumptie en investeringen te verhogen en inflatie aan te jagen haalt de ECB  alle middelen uit de kast. Eén daarvan is het besluit om banken rente te laten betalen als ze overtollig geld parkeren bij de centrale bank. Als banken veel spaargeld binnenkrijgen, dat niet allemaal kunnen uitlenen en bij de ECB moeten stallen, dan betalen ze inmiddels een ‘boete’ van (bijna) 0,5%. Dit is een onhoudbaar verdienmodel als banken daartegenover nog een kleine rentevergoeding aan spaarders betalen.

Negatieve spaarrente onvermijdelijk

Banken maken - naar eigen zeggen - verlies op spaargeld en kijken daarom of ze een negatieve spaarrente kunnen hanteren. Betalen om spaargeld in bewaring te geven bij een bank gaat tegen het gevoel van spaarders in en werkt demotiverend. Maar toch mag dat wat mij betreft geen reden zijn om negatieve spaarrentes te verbieden. De financiële wereld staat er nu eenmaal zo voor. Dat zien we niet alleen terug in de spaarrentes, maar ook bijvoorbeeld in aandelen die stevig zijn geprijsd en in obligatierentes die in veel gevallen al negatief zijn.

Ingrijpen in de spaarmarkt verstoort de marktwerking, die door de ECB al wordt aangetast, nog verder. En banken hebben de spaarrentes tot nu toe al kunstmatig hoog gehouden. Bovendien willen we aan de ene kant dat de overheid banken niet meer helpt als ze in moeilijkheden komen. Dan moeten we aan de andere kant ook accepteren dat banken hun prijsstelling zelfstandig kunnen aanpassen. De Nederlandse overheid voelt weinig voor een verbod op negatieve rente en lijkt andere ideeën te hebben om de spaarder een hart onder de riem te steken door de belasting op spaargeld vanaf 2022 te verlagen.

Ik vind financiële educatie van groot belang

Ik ben geen voorstander van het beleid dat de ECB voert. Maar nu we ons in deze situatie hebben gemanoeuvreerd, hebben we ook te maken met mogelijk minder prettige gevolgen, zoals een negatieve spaarrente. Dat moet jongeren echter niet belemmeren om zich voor te bereiden op een financieel gezonde toekomst, waarvan sparen een onderdeel is. Juist voor hen is dit heel belangrijk, omdat de overheid de Nederlander steeds meer zelf verantwoordelijk maakt voor zijn financiële toekomst.

Ik vind financiële educatie daarom van groot belang. Maar daarnaast hoop ik dat ouders hun kinderen, net als in de tijd van de zilvervlootrekening, blijven aanmoedigen om over hun financiën na te denken. Zelfs als daar – op dit moment – met een negatieve spaarrente geld op moet worden toegelegd.

Ellen Engelhart is specialist obligaties.

Meer blogs over beleggen:

Aandelenman in het peloton