Voorlopige PMI-inkoopmanagersindices eurozone voor september dik onder de verwachting.

In het kort:

• Economische groeiverwachting ECB van 1,1% voor 2019 meer en meer in gevaar
• Geldkraan mogelijk nog verder open, fiscale stimulering zeer gewenst
• Duitse industrie onthutsend zwak, dienstensector eurozone raakt geïnfecteerd

Het voorlopige samengestelde inkoopmanagersindexcijfer PMI (industrie en dienstensector) bleef met 50,4 punten net hangen in de groeizone in euroland. Het cijfer over september lag aanzienlijk onder het door economen verwachte niveau van 51,9 punten. Die rekenden juist deze maand op een economische stabilisatie.

Het derde kwartaal van 2019 wordt zeker geen groeitopper. Geschat wordt dat de groei inzakt tot 0,1% op kwartaalbasis en daarmee komt de groeiraming van de ECB van 1,1% voor geheel 2019 steeds meer in gevaar. Meer stimulering op economisch en fiscaal vlak is zeer gewenst.

Duitsland is het epische centrum van economische malheur

Het voorlopige inkoopmanagersindexcijfer voor Duitse industrie ontwikkelde zich dramatisch. De gemelde stand van slechts 41,4 punten miste de marktprojectie van 44,0 punten ruimschoots. Sinds de donkerste dagen van de kredietcrisis hebben wij een dergelijke lage stand niet meer gezien. Het blijft daarbij misgaan op dezelfde vlakken; export en de instroom van nieuwe orders. Dat betekent dat er geen snelle verbetering op komst is. Een ander belangrijk minpunt is dat het aantal banenreducties begint op te lopen in de Duitse industrie. 

Dienstensector begint terrein te verliezen

Tot op heden was de dienstensector de sterkhouder van de eurozone-economie. Maar ook daar zien we meer verval optreden. Hetzelfde laken en pak als bij de industrie: de export van diensten vanuit Europa liep een stevige knauw op en de groei van het dienstenorderboek bleef sterk achter. Het is nu afwachten hoe de consumptie zich houdt in de eurozone. Met een verslechterende arbeidsmarkt nemen de risico’s toe voor de huishoudelijke bestedingen toe.

ECB moet paraat blijven

De geldkraan moet mogelijk verder open om de economie op het juiste spoor te houden. Gezien de zwakke inflatieontwikkeling is die ruimte er. Echter de weerstand tegen het extreem ruime geldbeleid is groeiende in Europa. Overspannen huizenmarkten, negatieve inkomsten op spaargeld  en verlagingen van pensioenuitkeringen door de alsmaar lagere rente zijn voorbeelden van directe effecten die ongewenste vormen aannemen. De noordelijke lidstaten (Duitsland en Nederland) ageren steeds meer tegen het experiment van een verdere negatieve rente en het massaal opkopen van obligaties. Vooralsnog zonder succes. De neerwaartse druk op de kapitaalmarktrente zal voorlopig aanhouden. Ten aanzien van de Europese aandelenmarkt houden wij een onderwogen positie aan in ons beleggingsbeleid. Cyclische subsectoren als chemie, staal, mijnbouw, auto’s en uitzenders lopen bovengemiddelde risico’s ten aanzien van winstgevendheid en vooruitzichten.