De handelsperikelen gaan ook over geopolitiek en president Trump die zich warmloopt voor de verkiezingen.

En verder:

• Geen hoge verwachtingen van industriële productie in eurozone
• Wachten op bevestiging effect Chinese economische stimuleringsmaatregelen
• Handelsonzekerheid blijft voorlopig boven de markt hangen

Een vrachtschip tussen Shanghai en Los Angeles is ongeveer 21 dagen onderweg. Dit weetje is in deze dagen belangrijk. De meest recente heffingen van de Amerikaanse president Trump op Chinese producten gelden enkel voor goederen die vorige week uit China zijn vertrokken. Alles wat al onderweg is, is vrijgesteld van invoertarieven. Dit betekent, dat de Amerikanen en Chinezen twee tot drie weken hebben om alsnog een handelsdeal te sluiten. Of misschien zelfs langer. Er is nu sprake van dat de Chinese premier Xi Jinping en Trump in de marge van de G20-top eind juni met elkaar aan tafel gaan zitten.

Of Xi Jinping en Trump inderdaad met elkaar gaan praten om de handelsvete op te lossen en of alles dan wordt vlot getrokken, is moeilijk te voorspellen. Rationeel gezien moeten ze tot een akkoord komen om economische schade te voorkomen. Maar Trump begint zich langzaam warm te lopen voor de verkiezingen van 2020. Misschien schat hij in, dat het politiek-communicatief beter is om zich hard te profileren. Ook als dat een no-deal betekent.

Bovendien gaat het bij de handelsvete, zoals we al vaker aanhaalden, over veel méér dan alleen handel. Het gaat over geopolitiek. Als grote, opkomende mogendheid wil China zijn plaats op het wereldtoneel. Om dat plaatsje te bemachtigen moeten andere landen opschuiven. Iets waar de Verenigde Staten niet veel zin in hebben. Een handelsakkoord tussen de Verenigde Staten en China blijft mogelijk, maar is geen zekerheid. Aandelenbeleggers waarderen het voortgaande gekibbel niet en dat kan de komende weken koersbeweeglijkheid in de hand werken.

Een klein procent schade

Wat zou de impact zijn als de gesprekken tussen Amerika en China over een handelsakkoord op een mislukking uitdraaien? De ontgoocheling bij beleggers zal aandelenkoersen een nieuwe tik geven. Het optimisme dat de onderhandelaars tot voor anderhalve week ventileerden weerspiegelde zich in oplopende beurskoersen. Bij een mislukking zou de omgekeerde beweging zich kunnen doorzetten. De afgelopen dagen kregen we hier al een voorproefje van. Uiteindelijk kunnen die financiële turbulenties ook neerslaan op de reële economie.

Ontgoocheling bij beleggers geeft aandelenkoersen nieuwe tik

China voert van zijn totale bruto binnenlandse product (bbp) 3.6% uit naar de VS. Dat is aanzienlijk, maar iets meer dan tien jaar geleden was dat nog ongeveer het dubbele. Naar schatting hebben de heffingen de Chinese economie tot nu toe 0,4 procentpunt groei gekost. Mocht uiteindelijk alle Chinese uitvoer naar de VS aan een heffing van 25% onderworpen worden, dan komt daar nog eens een hetzelfde effect bij. In totaal dus een economische schade van 0,8 procentpunt. Voor de VS schommelt de schade rond de 0,3 procentpunt. Bij een volledige escalatie van de handelsoorlog liggen de schadeposten op grofweg het dubbele voor de onderhavige economieën.

Handel past zich aan

De economische schade van de Amerikaans-Chinese handelsperikelen lijken verteerbaar, maar zijn slechts een inschatting van de rechtstreekse effecten. Daarnaast zijn er indirecte effecten en die zijn veel moeilijker te berekenen. Wat doet het bijvoorbeeld met de koopkracht van de Amerikaanse consument? Ondanks de retoriek die het tegendeel beweert, is het wel degelijk Joe Sixpack die de rekening betaalt. Hij betaalt meer voor een product uit China en kan dat bedrag niet aan andere aankopen uitgeven.

Het is vervelend dat de - weer - rijzende onzekerheden over de uitkomst van het handelsdossier verlammend werken op de wereldhandel en exporteconomieën. Fabrikanten kunnen wachten met investeren en burgers stellen de aankoop van dure producten even uit. Dergelijke rimpelingen van een uitvallende vraag geven negatieve schokken in exporteconomieën, iets wat we het afgelopen jaar al ondervonden in de opkomende landen en Europa.

In weerwil van retoriek betaalt Joe Sixpack de rekening

Maar een economie is een dynamisch gegeven. Met andere woorden: handel past zich aan. Zo nam de export uit andere Aziatische landen naar de VS de afgelopen maanden toe. Dat verzacht de wereldwijde impact van het Chinees-Amerikaanse conflict. Bovendien zullen Chinese beleidsmakers niet aarzelen om hun economie te ondersteunen met maatregelen indien nodig. De ervaring leert dat ze hierbij stevig te werk durven gaan. Dat is opnieuw een verzachtend element is voor de wereldwijde gevolgen.

Wachten op aantrekkende cijfers

Naast het verhaal over de handelsvete blijft het voor de reële Chinese economie ondertussen uitkijken of ze na de vertraging in de afgelopen maanden een versnelling hoger kan schakelen. Ook dat zou tegengewicht bieden aan de handelszorgen. Maar vooralsnog blijven veel economische indicatoren aanmodderen.

Met de industriële productie en detailhandelsverkopen in de maand april krijgen we de komende dagen belangrijke nieuwe economische cijfers uit China. Vorige week waren de Chinese import- en exportcijfers matig. We wachten nog steeds op bevestiging dat de stimulerende maatregelen van de Chinese beleidsmakers sinds medio 2018 de economische groei wat laten aantrekken.

Een aantrekkende Chinese economie is ook goed voor de eurozone

Ook de eurozone zou profiteren van een oplevende Chinese economie. Ook voor Europa staan er deze week nieuwe cijfers over de industriële productie op de agenda. We verwachten er niet veel van. De (export)orderinstroom in de industrie stond de afgelopen maanden op een zeer laag niveau, dat effect blijven we voorlopig nog even terugzien in de productiecijfers .

Zelfs in de VS lijkt de industriële productie het moeilijker te krijgen getuige het recente zwakkere ondernemersvertrouwen (ISM Manufacturing en Markit PMI Manufacturing). Woensdag komen nieuwe cijfers over de Amerikaanse industriële productie. Net als in de eurozone is het ook in de VS de consument die er op dit moment voor moet zorgen dat de economische groei op peil blijft. Woensdag krijgen we ook cijfers over de Amerikaanse detailhandelsverkopen in april. 

Onzekerheid houdt aan

De handelsonzekerheid blijft nog geruime tijd boven de markten hangen. Dat geldt zeker voor de bredere context van een opkomende wereldmacht die zijn plaats probeert af te dwingen. Iets wat regelmatig spanningen zal geven.

De economische impact van de onzekerheid over de uitslag van de handelsvete tussen de VS en China is moeilijk te becijferen. Maar het is moeilijk te beredeneren dat die impact positief zou kunnen zijn. Hoe steviger het fundament van de wereldeconomie, hoe beter die impact kan worden opgevangen. Vandaar dat het belangrijk is dat de Amerikaanse economie op het juiste spoor blijft, de Chinese economie voldoende ondersteuning krijgt om stand te houden en op de exportgerichte Europese economie zodoende een duw in de rug krijgt.

Luc Aben is hoofdeconoom bij Van Lanschot.