Beleggers kijken uit naar het ondernemersvertrouwen in de eurozone.

Mario Draghi zwaait in oktober dit jaar af als voorzitter van de Europese Centrale Bank (ECB). De kans is groot dat hij dat zal doen zonder de beleidsrente ook maar één keer te hebben verhoogd sinds zijn aantreden in 2011.

Voor komende donderdag staat er weer een beleidsvergadering van de ECB op de rol. Het is zeer waarschijnlijk dat de centrale bank bevestigt dat er dit jaar geen renteverhogingen komen. De Europese economie heeft het immers moeilijk. Het laatste kwartaal van 2018 bracht niet de gehoopte opleving na een zwak derde kwartaal. Duitsland wist maar nipt een recessie te vermijden. Na een economische krimp van 0,2% in het derde kwartaal, herstelde de groei in de laatste drie maanden van 2018 nauwelijks (+0,1% à +0,2%). Hiermee illustreren de Duitsers het algemene beeld van de eurozone.

Spaarders hoeven niks te verwachten

Het is geen wonder dat de ECB bij zijn vorige beleidsvergadering in december voorzichtig een bocht inzette met zijn beleid rond kwantitatieve verruiming. Die verruiming is sinds nieuwjaar teruggeschroefd. Per maand koopt de Europese centrale bank niet langer méér obligaties dan er vervallen in zijn opgebouwde portefeuille. De netto-aankopen vallen terug naar nul wat impliceert dat de ECB zijn balans vanuit dit opzicht constant houdt. Ter vergelijking: in de Verenigde Staten herinvesteert de centrale bank Federal Reserve (Fed) mínder obligaties dan er vervallen. De balans van de Fed krimpt.

Renteverhoging nog verder in de toekomst

Zover als de Fed is de ECB nog niet. Integendeel, het afbouwen van de balans zou wel eens naar verder in de toekomst kunnen verschuiven. Eerst was er nog de - ook al vage - indicatie dat de afbouw geruime tijd na nieuwjaar zou starten. In december vorig jaar draaide die communicatie naar ‘geruime tijd na de eerste renteverhoging’. Koppel dat aan de eerdere belofte dat zo’n renteverhoging niet vóór komende zomer plaatsvindt en dan wordt de voorzichtig ingezette bocht duidelijk.

Als de economische en inflatieplaatjes matig blijven, zal ECB-president Draghi wellicht de timing van die eerste renteverhoging ook ‘naar achteren praten’. Op enig moment zou ‘de herfst’ wel eens ‘de zomer’ kunnen vervangen als ijkpunt. Misschien wordt het zelfs ‘de winter’ van 2019-20…

Voor spaarders is de boodschap duidelijk: verwacht niks. Voor aandelenbeleggers snijdt het mes aan twee kanten. Voor langere tijd een lagere rente is positief. Maar dan moet de economische groei wél enigszins op peil blijven. Wij gaan daar op dit moment van uit, maar we moeten onze ogen permanent scherp op de bal houden.

Wachten op stabieler ondernemersvertrouwen

Om scherp te hebben of de economische groei in de eurozone op peil blijft is het elke maand uitkijken naar de Markit PMI-cijfers. Die meten het vertrouwen van ondernemers en daarvoor worden inkoopmanagers bevraagd. Aanstaande donderdag worden de inkoopmanagerscijfers voor de eurozone bekend.

Wij verwachten een stabilisering of zelfs kleine heropleving van het vertrouwen van ondernemers in de eurozone, na een structureel dalend patroon in 2018. Met name voor het cijfer uit de dienstensector. Die sector is minder blootgesteld aan de internationale handelsspanningen, iets waar de verwerkende industrie veel meer last van heeft. Komt onze verwachting uit, dan kan dat de zorgen over economische groei bij beleggers enigszins temperen. Die beleggers zullen vrijdag trouwens ook speciale aandacht hebben voor het Duitse ondernemersvertrouwen, de IFO-indicator.

Groei Chinese economie op laagste niveau sinds 28 jaar

Als relatief open economie is Europa in belangrijke mate afhankelijk van de mondiale economische en politieke ontwikkelingen. China is in dit opzicht een belangrijke speler. Maandagochtend kwamen de officiële Chinese groeicijfers over het vierde kwartaal 2018 uit volgens onze verwachting. Maar daarmee is het positieve dan ook gezegd.

Ontwikkeling Chinese economie is cruciale factor

De mate waarin de Chinese economie al dan niet verder vertraagt, is de komende maanden een cruciale factor. Ontspanning in de handelsoorlog met de Verenigde Staten is hierbij uiteraard behulpzaam. Maar er is méér. Ook zonder die politieke spanningen zijn er vraagtekens bij de Chinese economie.

De Chinese economie moet minder afhankelijk worden van zijn rol als ‘fabriek van de wereld’. En moet draaien naar een model dat méér steunt op diensten en de binnenlandse vraag. Het is een volgende etappe in de ontwikkeling van een ‘opkomende markt’ naar ‘ontwikkelde markt’.

Schaduwbankieren en schuldenberg

Tegelijk met de delicate oefening om van een productie-economie naar een diensteneconomie te transformeren, heeft China het probleem van de opgelopen schuldenberg. Die berg is gedeeltelijk opgebouwd met het zogenoemde ‘schaduwbankieren’: het niet-gereguleerde deel van het financiële systeem.

Het spreekt voor zich dat aan schaduwbankieren de nodige risico’s zijn verbonden. De Chinese autoriteiten willen dat aanpakken. Sinds twee jaar stroomt via deze weg dan ook minder geld naar de economie. Ook dát verklaart het lagere groeimomentum.

Toch probeert China zijn economie een duw te geven via de gereguleerde banken, door lagere belastingen en met investeringen in infrastructuur. Vanaf de tweede helft van het jaar verwachten wij daarvan het effect te zien. Als tegen die tijd ook het vuur van het handelsconflict op een lager pitje staat dan zullen beleggers dat zeker verwelkomen.

Luc Aben is hoofdeconoom bij Van Lanschot.