Drukte deze week voor Europese beleggers, cijfers en politieke dossiers eisen de aandacht op.

De bedrijfscijfers komen nu pas echt op gang en naast de politieke dossiers die opspelen komt er nog het nodige macro-economisch nieuws op ons af.  Dat politieke nieuws gaf aanleiding tot een volatiel verloop afgelopen week. Met de bekende hoofdpijndossiers Italië, de Brexit, handelsspanningen en renteverhogingen door de Fed.

Nervositeit rondom Italiaanse dossier

Op de korte termijn kan met name in het Italiaanse dossier de nervositeit verder oplopen.

Maandagmiddag moeten de Italianen antwoorden geven op de zorgen van de Europese Commissie (EC) over het ruimhartige begrotingsplan. Is dit antwoord onvoldoende overtuigend, dan zal de EC de komende dagen vragen om de begroting te herzien, waarvoor Italië dan drie weken de tijd heeft. Is er dan nog geen overeenstemming, dan kunnen er concrete ‘aanbevelingen’ komen vanuit Brussel. Die moeten dan de maanden nadien worden omgezet in wetgeving. Gebeurt dat niet of onvoldoende, dan zijn op termijn ook sancties mogelijk.

Sancties kunnen olie op het anti-Europese sentiment gooien.

Toch zal met deze laatste mogelijkheid voorzichtig worden omgesprongen. Sancties kunnen olie op het anti-Europese sentiment gooien. Zo is nog slechts 42% van de Italianen ervan overtuigd dat het EU-lidmaatschap een goede zaak is. Ter vergelijking: gemiddeld is 62% van de EU-bevolking daar wél van overtuigd.

Bovendien sprong Europa ook in het verleden al spaarzaam om met het sanctiewapen. In 2016 kregen Spanje en Portugal weliswaar officieel een boete opgelegd, maar die bedroeg… nul euro.

Wij blijven ervan uitgaan dat er uiteindelijk een compromis uit de bus komt. Daarnaast heeft de regering de voorbije weken al enigszins ingebonden. De geplande tekorten voor 2020 en 2021 zijn al teruggebracht. Mede omdat de financiële markten het mes op de Italiaanse keel zetten.

Vrijdag verlaagde kredietbeoordelaar Moody’s de rating van Italië tot één trapje boven de ‘rommelstatus’. Weliswaar met geen onmiddellijke plannen om de komende tijd de stap richting die rommelstatus te zetten. Dat geeft even opluchting. De Italiaanse tienjaarsrente viel maandagochtend terug van 3,7% vrijdagmiddag naar 3,3%. Eind deze week zal wellicht ook Standard & Poors de kredietwaardigheid van Italië afwaarderen. Opnieuw  een spannend momentje.

Een oplopende tienjaarsrente, tot boven de 4%, zorgt voor een aanwakkerende economische tegenwind.  Het is een niveau waarop Italiaanse banken het moeilijk kunnen krijgen. Zij hebben veel Italiaans staatspapier op hun balans. Hoe hoger de rente, hoe minder dat papier waard wordt. Dat holt de kapitaalsbasis uit en daarmee ook direct het vertrouwen in de Italiaanse bankwezen. 

Hogere Amerikaanse rente verantwoord

De renteverhogingen van de Fed, het andere zorgenkind van beleggers, beschouwen we als gepast. Vanwege het rooskleurige economisch plaatje gebeurt het optrekken van de beleidsrente immers om de goede reden: oververhitting van de groei vermijden. Dat die Amerikaanse economie het goed doet, zullen we komende donderdag bevestigd krijgen. Dan publiceert het Bureau of Economic Analysis de eerste inschatting voor het groeicijfer over het derde kwartaal, waarbij vooral de consumptie weer de kar zal trekken. Op jaarbasis zal de groei net boven de 3,0% uitkomen. Het vorige kwartaal bedroeg die nog 4,2%. Maar deze ‘groeivertraging’ is volkomen normaal en nog voldoende hoog. In het tweede kwartaal kwam Trumps belastingverlaging op volle toeren. Het effect in de cijfers van deze extra impuls dooft geleidelijk uit.

Autosector woog tijdelijk op Duitse economie

De laatste tijd waren er wat zorgen over de Duitse economie. Met name de industriële productie liet het blijkbaar afweten. De verleiding is groot om de schuld bij de handelsspanningen te leggen. Maar dat is niet volledig terecht. Zelfs voordat die spanningen in het voorjaar losbarstten, vertraagden de cijfers al. In augustus krómp de industriële productie zelfs tegenover het jaar ervoor. Toch denken we dat dit een tijdelijk fenomeen is. De appelflauwte vond namelijk een gedeeltelijke verklaring bij de Duitse autosector. Nieuwe uitstootnormen vroegen aanpassingen aan het productieproces. Dat leverde tijdelijke vertragingen in die productie op. De komende maanden verwachten we weer een normalisatie.

Het Duitse ondernemersvertrouwen, gemeten volgens de IFO-index, zal komende donderdag naar verwachting aantonen dat de Duitse economie inderdaad op een goed spoor blijft. Van de Markit PMI’s verwachten wat dat die hetzelfde zullen aantonen voor de eurozone in zijn geheel.

Draghi zal zijn landgenoten niet helpen

Tot slot kijken we deze week natuurlijk uit naar de beleidsvergadering van de ECB. We verwachten geen verandering in de plannen om vanaf januari de balans niet langer op te pompen via het aankopen van obligaties. Ook niet vanwege de Italiaanse perikelen. Desgevraagd zal Mario Draghi wellicht stellen dat het aan zijn landgenoten zelf is om opnieuw het vertrouwen van financiële markten af te dwingen. 

Luc Aben is hoofdeconoom bij Van Lanschot.