Beleggers hoeven zich niet meteen zorgen te maken, rente komt nauwelijks boven inflatie uit.

De Amerikaanse tienjaarsrente zette afgelopen week een sprintje in. Het liet de drempel van 3% achter en liep op tot 3,22%. In het kielzog van Amerika ging ook de Duitse lange rente (hét referentiepunt in de eurozone) omhoog, maar in beperktere mate. Door de Italiaanse begrotingsperikelen vervullen Duitse staatsleningen hun rol van veilige haven wat het oplopen van die Duitse rente tempert.

In een eerste reactie op de Amerikaanse en Duitse ze rentebewegingen gingen aandelenbeurzen omlaag. De week sloot in Europa en de Verenigde Staten af met twee slechte handelssessies. Chinese aandelen verloren maandagochtend meer dan 2%.

Rente gaat hoger om de juiste redenen

We moeten de oplopende rente relativeren, zeker in de eurozone. Het licht groeiende dividendrendement van de aandelenindex MSCI Europe is gemiddeld 3,7% en overstijgt daarmee ruim het Duitse tienjaarsrenteniveau van 0,6%. De concurrentie voor aandelen vanuit de rentehoek blijft hierdoor beperkt.

Ook in de VS is enige relativering van de stijgende rente op zijn plaats. Ja, zowel de korte als lange rente stijgen. Ja, de Amerikaanse centrale bank Fed heeft alle reden om haar beleidstarieven te blijven optrekken om oververhitting van de economie te voorkomen. De Amerikaanse economie groeit en bloeit door de fiscale stimulering van president Trump. En ja, de Fed voegt niet langer obligaties toe aan haar balans. Hij bouwt die zelfs af. Het belangrijke punt is dat al het rentegeweld gebeurt om de juiste redenen: de economie draait goed. De aanleiding is gelukkig niet een uit pan gierende inflatie. 

Naar het jaareinde toe kunnen we optimistisch blijven over de Amerikaanse economie. De bereidheid van ondernemers om te investeren is hoog, banken willen financieren, de consument profiteert van de bloeiende arbeidsmarkt en het fiscale beleid staat in de stimuleringsmodus.

Bedrijfswinsten floreren

Hand in hand met dit fraaie Amerikaanse economische plaatje floreren de bedrijfswinsten. Eind deze week rapporteren de Amerikaanse grootbanken hun derdekwartaalcijfers. Voor de ondernemingen uit de S&P 500 verwachten we een gemiddelde winststijging van bijna 24% voor geheel 2018.

Natuurlijk zijn er verschillen tussen sectoren. De energiesector trekt met een verwachte verdubbeling van de winst ten opzichte van vorig jaar het gemiddelde enigszins scheef. Maar nog, voor zeven van de elf sectoren uit de S&P 500 kijken we uit naar dubbelcijferige winsttoenames.

Het spreekt voor zich dat een hogere rente uiteindelijk aan die bedrijfswinsten zal knabbelen. Net zoals hogere lonen dat doen. Maar dat is een geleidelijk proces en uiteraard zijn de bedrijven die meer gevoelig zijn voor stijgende loonkosten zoals bijvoorbeeld retailers.

Reële rente nog steeds laag

Ondanks de opgelopen obligatierente komt het huidige niveau van de beleidsrente nog steeds nauwelijks boven de inflatie uit, zodat de reële laag blijft. Als we inflatie van de beleidsrente van de Fed aftrekken dan blijft die reële rente zelfs negatief.
Hetzelfde geldt voor de uurlonen. Na correctie voor inflatie is er nauwelijks sprake van een stijging.

De vrees dat de hogere rente tot een golf aan bedrijfsfaillissementen of zelfs tot nieuwe kredietcrisis zal leiden is op zijn minst voorbarig. Ondanks de constatering dat de totale Amerikaanse bedrijfsschuld tegenover het bruto binnenlands product (bbp) hoger is dan in 2008. Omdat de bedrijfswinsten het goed doen en omdat de rente per saldo laag blijft, is de verhouding tussen winst en rentebetalingen gezond. Er is nog een ruime marge voordat die verhouding in de gevarenzone terechtkomt.

Beleggers moeten zich pas echt zorgen gaan maken als de groei van de Amerikaanse economie vermoeidheidsverschijnselen begint te vertonen, of als de inflatie forser oploopt dan verwacht.

Macro-economische agenda: geldgroei in China belangrijke parameter

Donderdag staan de Amerikaanse inflatiecijfers over de maand september op de rol. Wij verwachten een cijfer in lijn met augustus en dus geen versnelling van de inflatie. Vooralsnog rekenen fabrikanten de hogere inputkosten slechts beperkt door aan de eindgebruikers. Het is een teken dat de concurrentie in diverse markten hevig blijft.  

Andere belangrijke cijfers komen eind deze week uit China: de politiek gevoelige handelsbalans, de kredietverlening en de geldgroei.

Met name de geldgroei moet in de gaten worden gehouden. Een versnelling van de geldgroei kan een signaal zijn dat de economische stimuleringsmaatregelen die beleidsmakers de laatste tijd namen effect beginnen hebben. Het afgelopen weekend verlaagde de Chinese centrale bank de vereiste kasreserve voor banken verder. Die krijgen hierdoor grofweg $ 1 00 miljard meer ruimte om kredieten te verstrekken. De Chinese centrale bank geeft hiermee duidelijk aan het pad van monetaire verruiming op te gaan om de economie te stimuleren. Groei gaat boven de gewenste afbouw van schulden. 

Maandagochtend kregen we een bemoedigend signaal van de Chinese economie. Het ondernemersvertrouwen uit de meer op het binnenland gerichte dienstensector, gemeten door de Caixin PMI, kwam fors hoger uit dan verwacht.  Vooral de instroom van nieuwe orders zat in de lift. Na de Golden Week (vakantie) opende de Chinese aandelenmarkten weer de deuren en leverde direct een stevig verlies op. De handelsvete met de VS drukt het sentiment en ook de oplopende Amerikaanse kapitaalmarktrente is niet gunstig voor de opkomende markten.

Luc Aben is hoofdeconoom bij Van Lanschot.