Wil de euro een munt met wereldwijd aanzien worden, dan is er werk aan Europese winkel.

Ray Dalio is op middellange termijn pessimistisch over de Amerikaanse dollar. De oprichter van één van ’s werelds grootste hedgefonds Bridgewater verwacht een forse afkoeling van de Amerikaanse economie met een alsmaar oplopend begrotingstekort. En de belegger voorziet een wantrouwig buitenland dat minder geneigd is te helpen om dat tekort te financieren. Hierdoor zal de Federal Reserve moeten inspringen wat vervolgens de dollar verzwakt en uiteindelijk zelfs de hegemonie van de greenback als dé internationale referentie en reservemunt bedreigt.

Biedt een zwakkere rol van de dollar op het wereldtoneel mogelijkheden voor de euro? Jean-Claude Juncker, voorzitter van de Europese Commissie, deed vorige week uitspraken in deze sfeer. Hij wil de euro méér internationaal aanzien geven. De Europese munt moet een wereldmunt worden en misschien zelfs de dollar van zijn troon stoten.

Wereldmunt word je niet zomaar

Vanuit politiek oogpunt is het een nobel streven van Juncker. Wat zou de internationale kracht en relevantie van de eurozone immers méér symboliseren dan een wereldrol voor de eenheidsmunt?
Maar is het ook een realistisch streven? Niet in de voorzienbare toekomst.

Wat maakt de dollar vandaag de dag tot hét internationale reserve-anker? Ten eerste vertegenwoordigt de dollar een grote, bepalende economie op het wereldtoneel. Daarnaast is de munt vlot verhandelbaar via diverse instrumenten op liquide en diepe kapitaalmarkten. En er is met de Fed een onafhankelijke centrale bank met een stabiel en voorspelbaar beleidskader. Dit verkleint de kans op een levensbedreigende financiële crisis. Of borgt in ieder geval dat de nodige structuren en instituties aanwezig zijn om zo’n (dreigende) crisis aan te pakken.

Werk aan de winkel in eurozone

Voordat de euro échte concurrentie voor de dollar kan betekenen, is er nog werk aan de winkel. De omvang van de Europese economie is geen probleem. Het gezamenlijke Bruto Binnenlands Product (bbp) van de eurolanden bekleedt een podiumplaats. Maar wat betreft de kapitaalmarkten en de kans op een existentiële crisis wringen er nog wat schoentjes.

Zo is er geen Europese tegenhanger voor Amerikaanse staatsobligaties. Eurolanden geven weliswaar schuld uit in euro, maar dat is nationaal schuldpapier. Geen papier dat de eurozone als geheel vertegenwoordigt, inclusief verhandeling op een ééngemaakte Europese kapitaalmarkt.

Evenmin is er een volledig gevulde Europese gereedschapskist met alle mogelijke financieel-economische instrumenten om een (levensbedreigende) financiële crisis te voorkomen of genezen. Het monetaire beleid van de ECB is weliswaar uniform voor de hele eurozone, maar het begrotingsbeleid is versnipperd over 19 nationale stukjes.

Politieke verdieping van de eurozone

Het is dus niet verbazingwekkend dat de dollar internationaal meer aanzien geniet als veilige haven dan de euro. Ter illustratie: in de afgelopen tien woelige jaren daalde het aandeel van de euro in de internationale reserves bij centrale banken van 26% naar 20%. De dollar heeft een aandeel van 63%.

De eurozone heeft meer bevoegdheden, instituties en structuren op Europees niveau nodig heeft om Juncker’s ambities te kunnen waarmaken. Het is geen toeval dat Juncker zijn ideeën over de euro juist nu uitsprak, tijdens zijn Europese ‘state of the union’. Net als de invoering van de euro een middel was om tot meer politieke eenheid te komen, kan het streven naar ‘wereldmunt euro’ een middel zijn om politieke verdieping van de eurozone af te dwingen. Alleen is op dit moment in veel landen het maatschappelijke klimaat er niet naar om veel kans op snel succes te hebben. De dollar blijft nog wel even ongenaakbaar op de troon.

Dollar over hoogtepunt heen

Ondertussen blijft de Amerikaanse dollar onderhevig aan de normale marktcycli. Wij vinden dat de greenback momenteel wel héél sterk noteert. We verwachten de komende maanden dan ook een verzwakking tot ergens rond de 1,20 tot 1,25 dollar per euro.

Eén van de redenen voor onze verwachting van een zwakkere dollar (en sterkere euro) is het afnemende verschil  tussen de Amerikaanse en Europese economie. De economie van de VS kan niet blijven groeien met een 4%-plus tempo. Deze economische uitbundigheid verklaarde grotendeels de sterke prestatie van de dollar tegenover de euro sinds januari 2018. Op enig moment is het effect van Trump’s belastingverlaging uitgewerkt en beginnen de renteverhogingen van de Fed te bijten. Hierdoor schuift de Amerikaanse economische groei op richting het Europese niveau van 2%. Dat betekent tegenwind voor de dollar.

Toegegeven, op dit moment zijn de signalen dat de Europese en Amerikaanse economische groei convergeren schaars. Toch lijken de Markit PMI’s (ondernemersvertrouwen) zulke signalen te zijn. Het gemiddelde ondernemersvertrouwen in de industrie en dienstensector staat in Europa rond hetzelfde niveau als aan de overzijde van de oceaan. Waarbij het Europese cijfer al enige tijd tamelijk stabiel is en het Amerikaanse ondernemersvertrouwen afbrokkelt.

Macro-economische agenda

Deze week zijn die Markit PMI’s de belangrijkste cijfers in een matig gevulde macro-economische agenda.

Luc Aben is hoofdeconoom bij Van Lanschot.