Elk signaal van een beter functionerende eurozone is welkom voor beleggers.

Meseberg. Onthoud de naam van dit plaatsje net ten noorden van Berlijn. Bondskanselier Angela Merkel en president Emmanuel Macron bereidden er de EU-top van eind deze week voor. Een top die uiteindelijk kan leiden tot een andere eurozone, al is de weg nog lang.

De financiële markten gaan de EU-top met argusogen volgen. Zo is Europese verdeeldheid een belangrijke verklaring waarom Europese aandelen bijna structureel minder hoog noteren dan Amerikaanse. In Europa is het altijd iets, hoor je beleggers denken. Elk signaal dat Europeanen alsnog in staat zijn om stapjes te zetten, is voor beleggers dan ook welkom.       

Naar een eigen begroting voor de eurozone

Het meest in het oog springende resultaat van de bespreking tussen Merkel en Macron is een eigen begroting voor de eurozone. Die wordt gefinancierd door bijdragen van de lidstaten én belastingen die Europa zelf int.

Het voorstel voor een eurobegroting is om twee redenen bijzonder. Ten eerste omdat de Europese Commissie zelf over het gebruik van dit budget kan beslissen. Zonder politieke tussenkomst van de Europese Raad en dus de lidstaten. Denk bij besteding van het budget van investeringen of het tijdelijk ondersteunen van de werkgelegenheid in een land in moeilijkheden. Ten tweede zou Europa zelf belastingen innen, iets wat tot nu toe een nationaal verhaal was.

Economisch beleid zonder politieke invloed

Merkel en Macron hadden het ook over de rol van het European Stability Mechanism (ESM). Dat werd tijdens de eurocrisis in allerijl opgericht om noodlijdende landen van noodleningen te voorzien. Die rol zou nu formeel uitgebreid worden met een ‘vangnetfunctie’ bij de afwikkeling van probleembanken. Als laatste achtervang mocht de geldpot uit het Single Resolution Fund (SRF) niet volstaan. Dit SRF-fonds, gevuld door de financiële sector, wordt actief als banken in de problemen komen. Maar door de relatief beperkte omvang van dit fonds is op enig moment misschien méér geld nodig. Daar kan het ESM dan voor zorgen in de vorm van leningen.

'De Frans-Duitse voorstellen hebben hun verdiensten'

Op termijn kan het ESM ook een grotere rol krijgen in het toezicht op het economische beleid van de lidstaten en het formuleren van aanbevelingen. Nu gebeurt dat door de Europese Commissie en de Europese Raad en dat laat ruimte voor politieke beïnvloeding.

Europese besluitvorming als processie van Echternach

De noordelijke EU-landen hebben begrijpelijke bedenkingen bij een eurobegroting. Gaat het overdragen van bevoegdheden en geld naar Europees niveau niet leiden tot onvoorwaardelijke transfers van het ‘rijke’ noorden naar het ‘arme’ zuiden?

Toch hebben de Frans-Duitse voorstellen hun verdiensten. Het apart eurozone-budget zonder tussenkomst van de nationale leiders zou slechts één belang dienen: het Europese. Dat komt uiteindelijk ook de individuele lidstaten ten goede. Bovendien zou zo’n budget enig tegengewicht kunnen bieden aan het procyclische karakter van de begrotings- en schuldregels. Die laten bij  economische tegenwind weinig ruimte voor een soepeler beleid om de pijn wat te verzachten.

Een achtervang van de ESM bij de afwikkeling van probleembanken zou dan weer de kans kleiner maken dat bancaire problemen in één land overslaan naar de hele eurozone.

Verdieping EU is noodzakelijk

Het beloven bewogen discussies te worden op de EU-top aanstaande vrijdag. We verwachten niet dat er voor alle problemen witte rook uit de schoorsteen komt. Naast de economische thema’s staan er ook nog een reeks andere delicate dossiers op de agenda zoals de stroom migranten. Dat maakt de gesprekken niet eenvoudiger. Snel knopen doorhakken is toch al niet de manier waarop Europa werkt. Vaak gaat het met drie stappen vooruit en twee achteruit, zoals in de processie van Echternach.

Als het op de top niet tot een totale patstelling komt, mogen we al van een omwenteling spreken. Er is tenminste discussie over hoe we een extra verdieping op het Europese huis kunnen zetten. Met vallen en opstaan. Maar dat is uiteindelijk wel noodzakelijk in de geo-strategische wereld van vandaag.