Hebben ondernemers vertrouwen in de economie en gaat de OPEC meer olie oppompen?

Het vertrouwen van bedrijven in de huidige stand van de economie en in de ontwikkeling ervan in de nabije toekomst is een belangrijke indicator voor de conjunctuur. Ondernemersvertrouwen heeft een hoge samenhang met de gang van zaken in de reële economie. Daarom zijn de Markit PMI’s voor zowel de Verenigde Staten als de eurozone eind deze week belangrijk nieuws. Het zijn twee bekende indices die het ondernemersvertrouwen meten. Wij verwachten dat de Europese economische data niet veel beter zullen zijn dan in de afgelopen maanden. Een stabilisatie van het vertrouwen na de afbrokkeling sinds januari zou al mooi zijn.

De zwakkere euro is welkom nu de economie van de eurozone niet écht aantrekt na een matig eerste kwartaal. Het ondersteunt de export. Met een goedkope euro kan de Europese economie maximaal profiteren van de florerende Amerikaanse economie. Dat helpt om de opwaartse lijn weer op te pakken in de eurozone. 

Haviken en duiven in ECB-bestuur tevreden

Ondanks het naderende einde van de kwantitatieve verruiming in de eurozone, ging de euro vorige week fors omlaag. De ECB blies dan ook warm en koud tegelijk. Het verlagen van de maandelijkse obligatieaankopen vanaf oktober, van 30 miljard euro per maand naar 15 miljard, hadden we verwacht. Wat we niet hadden voorzien, was dat er tegelijk een harde einddatum werd genoemd voor het beleid van kwantitatieve verruiming. Eind december stopt het opblazen van de ECB-balans door het ‘drukken van extra geld’. Wij schatten in dat de centrale bankiers zichzelf wat meer flexibiliteit zouden gunnen. Bijvoorbeeld omdat de laatste economische cijfers uit de eurozone niet denderend zijn. Maar blijkbaar hebben de ‘haviken’ in het ECB-bestuur deze slag gewonnen.

Maar ook de ‘duiven’ kunnen tevreden zijn. Tot minstens de zomer van 2019 houdt de ECB haar beleidsrente ongewijzigd. Het vooruitzicht op een aanhoudend lage beleidsrente is voor valutamarkten blijkbaar belangrijker dan het stoppen met ‘geld drukken’, vandaar de lagere eurokoers. Bovendien moet dat ‘stoppen van de obligatie-aankopen’ ook nog eens gerelativeerd worden. De ECB herbelegt immers nog voor onbepaalde tijd eerder aangekochte obligaties die vervallen. Van een echte afbouw van de balans is nog lang geen sprake.

Pompt OPEC méér olie op?

De olieproducerende landen (OPEC) komen vrijdag bijeen in Wenen. Productieproblemen in Venezuela en nieuwe sancties tegen Iran zetten het aanbod van olie onder druk. Op middellange termijn is dat  in de orde van grootte van 1,5 miljoen vaten per dag. Ter vergelijking: de wereldwijde olieproductie bedraagt 98,3 miljoen vaten per dag.

Rusland (geen OPEC-lid) en de Golfstaten kunnen het dreigende productiegat op korte termijn invullen. In aanloop naar de OPEC-top zinspelen zij daarop. Toch is het afwachten of de productie daadwerkelijk omhoog gaat. Traditioneel spelen bij de OPEC allerlei belangen van zowel economische als politieke aard. Dat is dit keer niet anders. Denk aan de politieke spanningen tussen Iran en Saoedi-Arabië. Bovendien zullen een aantal landen wijzen op de zwakkere economische groei in Europa. Toch rechtvaardigt het wereldwijde groeiplaatje vooralsnog een voldoende olie-aanbod.

Olielanden gaan hun eigen gang

De OPEC neemt zijn beslissingen unaniem. Komt men er echter niet uit, dan weerhoudt landen die het besluit niet steunen niets om hun eigen gang te gaan. Stel dat de OPEC besluit om de productie niet verhogen, maar een aantal landen gaat hiermee niet akkoord. De officiële mededeling wordt dan, dat het een OPEC-besluit is met uitsluiting van een aantal leden. De dwarsliggende landen kunnen dan toch een productieverhoging doorvoeren. Het risico bij deze gang van zaken is, dat de landen die in eerste instantie akkoord zijn gegaan zich dan niet meer gebonden voelen door eerdere afspraken. En zelf alsnog ook méér olie gaan oppompen.

Is dat laatste groepje beperkt tot Iran en Venezuela, dan heeft dat wellicht niet al te veel invloed op het olie-aanbod vanwege sancties en productieproblemen. Maar sluiten andere OPEC-leden zich hierbij aan, dan is het de vraag of de afspraken rond de beperking van de olieproductie geen dode letter zullen worden. Die afspraken werden het laatste anderhalf jaar relatief goed opgevolgd. Elk olieland gaat dan weer gewoon zijn eigen gang en de olieprijs komt verder onder druk.