Kwantitatieve verruiming was ooit uitzonderlijk, is nu normaal beleidsinstrument geworden.

En verder:

• Lage Europese groei, maar geen verdere vertraging
• Oog op Amerikaanse uurlonen

Victor Constacio flankeerde jarenlang Mario Draghi bij de persconferenties na beleidsvergaderingen van de Europese centrale bank. De sporadische keren dat de vice-voorzitter van de ECB het woord nam, waren de meeste toehoorders hem na drie zinnen al kwijt. De technisch wellicht zeer onderlegde Portugees is nu eenmaal geen bevlogen communicator.

Vorige week donderdag was Constacio er voor het laatst. Hij gaat met pensioen. En bij zijn allerlaatste tussenkomst zei hij warempel iets opmerkelijks:  het massaal opkopen van obligaties door de centrale bank is uitgegroeid tot een normaal beleidsinstrument. Terwijl iedereen de mond vol heeft over het afbouwen en beëindigen van het opkoopprogramma, stelt hij onomwonden dat kwantitatieve verruiming in de toekomst tot de standaardgereedschapskist van de centrale bank behoort. Na de financiële crisis was het nog een uitzonderlijke maatregel.

Op zich is daar iets voor te zeggen. Het financiële systeem bestaat uit een breed scala aan spelers dat varieert van banken en verzekeraars tot pensioenfondsen en beleggingsfondsen. Niet onlogisch dus dat ook het monetaire beleid over een ruim gamma aan instrumenten beschikt om dat systeem in de gewenste richting te duwen.

Maar door het ruimte monetaire beleid dreigt de rente kunstmatig laag te blijven. In elk geval is de rente door het gebrek aan vrije prijsvorming op de obligatiemarkt geen goede afspiegeling van de onderliggende economische realiteit. En dat heeft belangrijke gevolgen.

Denk aan de verminderde druk op overheden om zogenoemde structurele hervormingen door te voeren. Waarom zouden ze? Ze kunnen goedkoop lenen in plaats van hun economie bij te sturen richting een competitief en financieel gezond verdienmodel.

Of aan ondernemingen die normaal al lang verdwenen zouden zijn, maar door kunstmatig lage financieringskosten alsnog in leven blijven. Dat verstoort vervolgens het proces van ‘creatieve destructie’. Het proces waarbij nieuwe concurrenten met verbeterde of nieuwe producten de oude, verstarde spelers uit de markt drijven. Wat per saldo leidt tot vooruitgang en economische groei.

Voor beleggers betekent het, dat ze uitzicht hebben op een geldbeleid dat markten nog jarenlang blijft ondersteunen. Wat niet wil zeggen dat rentebewegingen niet voor tussentijdse nervositeit kunnen zorgen, bijvoorbeeld onder invloed van de Amerikaanse obligatiemarkt. Maar als er in Europa op enig moment een fundamentele bedreiging voor aandelenbeurzen opduikt, zal die eerder uit de hoek van een afzwakkende economie en/of bedrijfswinsten komen, dan vanuit de rentehoek.

Lage Europese groei, maar geen verdere vertraging

Woensdag krijgen we een eerste inschatting van de economische groei in de eurozone in het eerste kwartaal. Die zal lager zijn dan de 0,7% kwartaalgroei die we over de laatste drie maanden van 2017 mochten optekenen.
Ik heb het de laatste weken al regelmatig over het afgezwakte economische momentum in Europa gehad. Zonder dit uit het oog te verliezen, maken we er ons op dit moment niet al te veel zorgen over de lagere groei. Met een verwachte kwartaalgroei van 0,4% blijft het plaatje degelijk. Bovendien wijzen recente cijfers erop dat het verlies aan economische schwung gestabiliseerd is. Met bovendien een verder afbrokkelende werkloosheid, zoals we wellicht woensdag bevestigd zullen zien.

Oog op Amerikaanse uurlonen

Hetzelfde patroon van een lagere economische groei in de eerste drie maanden van het jaar geldt voor de Verenigde Staten. Net voor het weekend leerden we, dat ook daar het jaarbegin iets minder verliep. Maar ook voor de Amerikaanse groei verwachten we een nieuwe versnelling, onder meer ondersteund door het ondernemersvertrouwen. Dat blijft hoog, zoals de ISM-indices uit de industrie en dienstensector de komende dagen naar verwachting zullen aantonen.

Daarnaast gaan we ervan uit, dat we vrijdag sterke Amerikaanse arbeidsmarktcijfers over de maand april mogen verwelkomen. De statistieken voor aanvragen voor een werkloosheidsuitkering staan op het diepste punt in 48 jaar. Een goed teken.

Bij dit arbeidsmarktrapport is het uitkijken naar het verloop van de uurlonen met het oog op de mogelijke inflatiedruk en toekomstige renteverhogingen door de Federal Reserve. Nu de Amerikaanse 10-jaars rente met het symbolische niveau van 3% flirt, zullen beleggers hier nóg meer dan gewoonlijk op gericht zijn.

Wij verwachten dat de looncijfers de langzame opwaartse trend zullen bevestigen. Echter zonder dat markten hierdoor hun verwachtingen voor het beleid van de Fed zullen bijsturen. Als deze verwachting inderdaad uitkomt, kan het vanuit deze hoek in ieder geval rustig blijven op het rentefront. Dat zal het ook blijven vanuit de Fed zelf, die woensdag bijeenkomt. We verwachten niet dat de centrale bank de beleidsrente opnieuw optrekt. Er is ook geen persconferentie gepland, zodat we het zullen moeten doen met het schriftelijke communiqué achteraf.