Uiteindelijk ondertekende Trump de beruchte importheffingen op staal en aluminium, maar ondanks het doorzetten van de plannen, matigde het Witte Huis zijn toon. Bepaalde landen krijgen toch een uitzondering. Zoals NAFTA-partners Canada en Mexico. Andere landen kregen een ‘uitnodiging’ om in gesprek te gaan. Blijkbaar allemaal voldoende voor financiële markten om te kalmeren.

Wellicht was Trump geschrokken van de eerdere beursreacties. Aandelenbeleggers haten protectionisme. Bij de eerste aankondiging van de heffingen reageerden ze dan ook negatief. Best vervelend voor een president die zijn succes graag afmeet aan de stand van Dow Jones. Bovendien kwamen er waarschuwende geluiden vanuit het Pentagon. De militaire strategen waarschuwden de president om bevriende naties niet al te hard te treffen met handelsmaatregelen.

Afwachten hoe het nu verder loopt. Natuurlijk is het op korte termijn goed dat de toon iets matiger werd, maar toch is dat niet de essentie van het verhaal. Net zo min als analyses over wie nu precies hoeveel staal of aluminium naar waar exporteert. Waar het om draait is naar welke wereldwijde handelssituatie we op weg zijn?

Vrijhandel in gevaar?

De laatste decennia werd structureel ingezet op vrijhandel. Met de Wereldhandelsorganisatie als overlegplatform en scheidsrechter bij conflicten. Trump heeft nooit onder stoelen of banken gestoken dat hij weinig op heeft met zo’n gezamenlijk aanpak. Hij werkt liever bilateraal. Eén-op-één afspraken tussen de VS en andere landen. Getuige zijn aanpak om via onderhandelingen met individuele landen uitzonderingen toe te kennen in dit staal- en aluminiumdossier.

De kans dat dergelijk systeem soepel zal werken op brede schaal, is echter twijfelachtig. Vergelijk het met een schoolplein op de lagere school. Om het kris-kras door elkaar lopen van kinderen (lees: handelsstromen) in goede banen te leiden, zijn algemene afspraken nodig die voor iedereen gelden. Met een controlerende en handhavende schooldirectie (lees: de Wereldhandelsorganisatie). Vervalt het schoolplein in een systeem van individuele afspraken van ieder kind (lees: elke individueel land) met het grootste jongetje van de klas (lees: de VS), dan komt dat de sfeer, de onderlinge spanningen en het vlotte verloop niet ten goede. Uiteindelijk ook niet voor de partij die zichzelf als onoverwinnelijk beschouwt. Op enig moment dreigt de chaos ook hem boven het hoofd te stijgen.

Gaat het handelssysteem uiteindelijk die weg op, dan zijn de economische gevolgen minder groei, meer onderlinge spanningen en een kluwen aan protectionistische maatregelen. Die bovendien de inflatie omhoog dreigen te duwen. Slaat deze situatie door, dan hebben economen daar een woord voor: stagflatie. Lage groei maar toch inflatie. Absoluut te vermijden en zeer lastig te bestrijden. Centrale bankiers hebben in een dergelijke situatie veel minder instrumenten in de monetaire trukendoos zitten.  

Amerikaanse economie blijft goed op stoom

Nu, natuurlijk zijn we zo ver nog niet. Integendeel. Zoals het Amerikaanse arbeidsmarktrapport van vorige vrijdag illustreerde, blijft het goed gaan met de Amerikaanse economie. Zonder al te veel loon- en inflatiedruk. Dat belooft goeds voor de nieuwe cijfers over de detailhandelsverkopen die woensdag op de rol staan.

Ondanks het hoge consumentenvertrouwen bleven de uitgaven van de consument de laatste tijd wat achter. Toch blijven we vertrouwen hebben in deze motor van de economie. Zo spekt de belastingverlaging de geldbeurs en blijft de inflatie vooralsnog matig. Ondanks de onrust die daar soms over heerst op financiële markten. Morgen verwachten we nieuwe inflatiecijfers, die van de voorbije maand februari. We gaan er niet van uit dat die het beeld zullen veranderen.

Europese groei niet langer verrassend

In de eurozone is de industriële productie (cijfers januari) het enige vermeldenswaardige cijfer deze week. We weten al dat die productie tegenviel in Frankrijk, Duitsland en Spanje. Eenmalige factoren speelden hier een rol. Toch blijft de constatering dat de Europese industrie in het eerste kwartaal geen al te grote bijdrage levert aan het groeiplaatje. Gezien het aanhoudend hoge ondernemersvertrouwen rekenen we erop dat het wel goed komt. Maar toch is het een factor om in de gaten te houden.

Ook dat ondernemersvertrouwen zou immers wel eens zijn piek bereikt kunnen hebben. Zodat we afstevenen op een degelijk Europees groeicijfer in 2018, maar wel eentje waar de verrassingen uit zijn.

Wat betekent dat voor beurzen?

Enerzijds niet zo goed. De positieve economische verrassingen van 2017 stimuleerden aandelenkoersen. Dat verrassingseffect kan wegvallen. Anderzijds kreeg, te midden al dat goede nieuws van 2017, ook de euro een duw omhoog. Wat gemiddeld genomen niet zo goed is voor exporterende Europese ondernemingen. De combinatie van niet langer verrassende Europese cijfers met het stimulerende Amerikaanse beleid van Trump, kan nu echter voor een aantrekkende dollar zorgen. En dus een zwakkere euro. Samen met het groeiplaatje dat degelijk blijft, schept dat nog voldoende vertrouwen om een stevige portie Europese aandelen aan te houden.