De spaarrente is historisch laag, de aandelen doen het al tijden goed en de economie trekt aan. Het lijkt een uitgemaakte zaak: het is tijd om minder te sparen en meer te beleggen. Of is het eigenlijk te laat, en zijn aandelen al te duur? In dat geval zou dat geld kunnen kosten, omdat we achter de markt aan lopen.

Ongelukkige timing

Het gevaar van achter de markt aan lopen is niet denkbeeldig. Onderzoek naar het gedrag van beleggers toont een negatief effect van timing op de beleggingsresultaten. Beleggers hebben de neiging om in te stappen na een periode van stijging en om uit te stappen na een periode van daling. Dit gedrag is af te lezen aan de in- en uitstroom bij beleggingsfondsen, en kost beleggers naar schatting een paar procent aan rendement per jaar.

Drie vragen liggen voor de hand: Kunnen we nu niet beter even afwachten, tot er meer duidelijkheid is? Is er iets te zeggen over de beurs op korte termijn? Is er een manier om het risico van een slechte timing te verminderen?

1. Even wachten?

Om met de eerste vraag te beginnen: even afwachten heeft niet veel zin. Het geeft extra duidelijkheid over de huidige situatie, dat is zeker. Maar de echte vraag is of het meer duidelijkheid geeft over de toekomst van de markt. En het antwoord daarop is nee. Even afwachten betekent alleen dat u meer weet over het verleden van de beurs, niet over de toekomst.

2. Voorspelling beurs op korte termijn?

Bij het KNMI is de voorspelling voor de korte termijn betrouwbaarder dan voor de lange. Bij beleggingsadvies is dat helaas andersom. Op lange termijn gedragen aandelen en obligaties zich redelijk voorspelbaar. Maar de aarzelende belegger wil geen voorspelling op lange termijn. Want, zoals econoom en belegger Keynes al zei, het gaat ons mensen alleen om de korte termijn: ‘In the long run we are all dead.’ Eén maand extra aan gegevens helpt niet om een beter voorspelmodel te maken. Uitstel maakt de instapbeslissing niet beter. Het maakt alleen the long run (uw beleggingshorizon) wat korter.

3. Hoe verminderen we het risico van een slechte timing?

Hierbij helpt het om eens goed naar uw specifieke situatie te kijken. Om wat voor risicoprofiel gaat het? Vooral aandelen, of vooral obligaties? Hebt u al een deel belegd, komt er nog vermogen bij, of moet er juist al worden ingeteerd? En hoe staat u zelf tegenover het risico van een ongelukkige timing?

• Vermogensopbouw stap voor stap
  Als u vermogen wilt opbouwen voor de langere termijn doet u er goed aan gewoon te beginnen met beleggen. De reden is simpel: beleggen brengt op lange termijn doorgaans meer op dan sparen. Eerst jarenlang het kapitaal bij elkaar sparen, en dan pas gaan beleggen levert vrijwel in alle gevallen minder op dan elke gespaarde euro meteen beleggen. In dat laatste geval is er ook geen risico van een ongelukkig startmoment, want u verdeelt de start over vele momenten. Gespreid instappen dus en het voorgenomen schema volhouden, ook  als de beurs tegenzit. Dat geeft u een gemiddelde aankoopkoers en geen risico van spijt achteraf. Als u dit organiseert met een automatische periodieke koop, hebt u er geen omkijken meer naar.
   
• Vermogen meteen beschikbaar om te beleggen
  Anders wordt het als u al vermogen hebt opgebouwd, dat als spaargeld beschikbaar is om nu te starten. Meteen instappen op de beurs geeft het risico van een valse start. Maar een gespreide instap betekent dat een deel van het beschikbare geld niet meteen wordt belegd. U houdt dan een deel als spaargeld aan. En dat kost, gemiddeld genomen, rendement. Als u in één keer volledig instapt, gaat het hele vermogen meteen renderen. Meteen beginnen dus? Puur rationeel gezien wel. Maar in de praktijk hebben mensen soms moeite met instappen. Ze denken dat de beurs gaat dalen, of  ze zijn bang voor spijt achteraf.
   
• Spijt achteraf
  Of u spijt krijgt achteraf, is iets wat u voor uzelf moet nagaan. Hoe kijkt u terug op een eenmaal genomen beslissing? Een voormalig collega van mij deed alle grote beleggingsstappen in twee delen. Als de timing van het eerste deel goed was, zei zij: toch mooi dat ik al een deel heb gedaan. Als de timing van het eerste deel slecht was, zei ze: toch mooi dat ik maar de helft heb gedaan. Voor haar is het glas duidelijk halfvol. Als ik een onderzoek van vermogensbeheerder Vanguard mag aanhalen: historisch gezien had u er in twee van de drie gevallen beter aan gedaan om meteen in te stappen. In één van de drie gevallen was het beter geweest om de instap te spreiden over een bepaalde periode (bijvoorbeeld twaalf maanden).

Wat is het beste voor u?

Gespreid instappen kost gemiddeld genomen iets aan rendement. Daar staat tegenover dat de kans op een ongelukkige timing minder wordt. Dat werkt extra goed in onzekere tijden, als de beurs volatiel is. Dus juist als instappen moeilijk is. En omdat onzekerheid en beursdaling vaak samengaan, is instappen – al is het maar voor een deel – vaak wel verstandig.
 
Als het door spreiding over twee of drie stappen voor u gemakkelijker wordt om te beginnen, is dat een goed advies. Maar wel met de harde afspraak met uzelf dat de vervolgstappen ook echt worden gezet. Anders komt de vraag bij elke vervolgstap weer terug: nu instappen of even afwachten?

Wilt u weten wat voor u beste manier is om te (beginnen met) beleggen? Neemt u dan contact op met een van onze private bankers.

Maarten Kneepkens (m.kneepkens@vanlanschot.com) werkt als senior Vermogensbeheerder bij Van Lanschot. Hij schrijft regelmatig over economische ontwikkelingen en de financiële markten.